آیا تا به حال پیش آمده است که در شرایط استرس‌زا یا ناراحتی، به غذا خوردن پناه ببرید؟ یا بعد از پرخوری شدید، احساس گناه و شرمندگی عجیبی سراسر وجودتان را فرا بگیرد؟ اگر جوابتان بله است، ممکن است که شما به اختلال پرخوری عصبی (بولیمیا)مبتلا شده باشید.
این اختلال، یک بیماری روانی پیچیده است که در آن فرد، دوره‌های مکرر پرخوری را تجربه می‌کند و سپس برای جبران آن، به روش‌هایی مانند استفراغ، استفاده از مسهل یا ورزش شدید روی می‌آورد.
پرخوری عصبی، تنها یک مشکل مربوط به غذا نیست. این اختلال، ریشه در مسائل عمیق‌تر روانی و احساسی دارد. ترس از چاق شدن، احساس بی‌ارزشی و ناتوانی در کنترل احساسات، تنها بخشی از عواملی هستند که می‌توانند به این اختلال دامن بزنند.
اما سؤال اینجاست که چه چیزی باعث می‌شود یک فرد به پرخوری عصبی مبتلا شود؟ و آیا می‌توان از این اختلال رهایی یافت؟ در ادامه این مطلب از کلینیک روانشناسی و مشاوره جوانه، به این سؤالات مهم پاسخ خواهیم داد و راهکارهایی برای درمان و بهبود این اختلال ارائه خواهیم کرد.
اختلال پرخوری عصبی یا بولیمیا چیست؟
اختلال پرخوری عصبی که به آن بولیمیا نیز گفته می‌شود، یکی از انواع اختلالات خوردن است. این نوع اختلال خوردن به عنوان مشکلاتی روانی شناخته می‌شوند که در صورت درمان نشدن می‌توانند سلامت جسمی و روانی فرد را به خطر بیندازند.
در این حالت، فرد اغلب درگیر افکار مداوم درباره غذا و وزن خود می‌شود که می‌تواند به احساس نارضایتی و آسیب‌های جسمی و روحی منجر شود.
بولیمیا با الگوی خاصی از خوردن مشخص می‌شود؛ از جمله خوردن مقادیر زیاد غذا در مدت کوتاه (پرخوری) و سپس تلاش برای دفع آن (پاکسازی) که ممکن است از طریق استفراغ عمدی یا مصرف ملین‌ها صورت گیرد.
علاوه بر این، ممکن است فرد از قرص‌های لاغری یا قرص‌های آب (ادرارآور) استفاده نادرست کند، به شدت ورزش کند یا به دوره‌های گرسنگی طولانی‌مدت روی بیاورد.
افرادی که به این اختلال مبتلا هستند، معمولاً وزن نرمالی دارند، اما اعتماد به نفسشان شدیداً وابسته به شکل بدن و وزنشان است.
برای کسب اطلاعات بیشتر به مقاله انواع اختلال خوردن و علائم آن‌ها مراجعه کنید.
پرخوری عصبی چه کسانی را بیشتر تحت تأثیر قرار می‌دهد؟
اختلال پرخوری عصبی بیشتر در زنان و مخصوصاً دختران جوان دیده می‌شود، اما این اختلال تنها به آن‌ها محدود نمی‌شود و مردان هم ممکن است به آن مبتلا شوند.
این مشکل معمولاً در دوران نوجوانی یا اوایل بزرگسالی آغاز می‌شود، اما افراد در هر سنی می‌توانند با آن مواجه شوند. حدود ۱ تا ۲ درصد از مردم هر ساله پرخوری عصبی را تجربه می‌کنند.
این اختلال هیچ محدودیتی از نظر جنس، جنسیت، سن، نژاد، قومیت یا نوع بدن ندارد و می‌تواند در هر فردی بروز کند. پرخوری عصبی می‌تواند تأثیرات جدی بر سلامت جسمی و روانی شما داشته باشد.
تفاوت اختلال پرخوری عصبی و بی اشتهایی عصبی چیست؟
افراد مبتلا به اختلال پرخوری عصبی معمولاً وزن طبیعی دارند، اما در یک چرخه مداوم از پرخوری و پاکسازی گرفتار می‌شوند.
در مقابل، افراد مبتلا به بی‌اشتهایی عصبی معمولاً وزن بسیار پایینی دارند. آن‌ها برای کاهش وزن، خودشان را از غذا محروم کرده، رژیم‌های سخت می‌گیرند و بیش از حد ورزش می‌کنند.
با وجود اینکه خیلی لاغر هستند، این افراد همچنان فکر می‌کنند که چاق هستند و ممکن است آنقدر وزن کم کنند که به نظر بیمار برسند.
علائم و نشانه‌های اختلال پرخوری عصبی چیست؟
تشخیص اختلال پرخوری عصبی می‌تواند دشوار باشد، زیرا افراد مبتلا معمولاً به طور پنهانی پرخوری و پاکسازی می‌کنند. اما برخی نشانه‌ها مانند بسته‌های خالی مواد غذایی یا ملین‌ها می‌توانند زنگ خطری برای این مشکل باشند.
برخی علائم رفتاری و عاطفی پرخوری عصبی عبارتند از:
- رفتن مکرر به حمام، به ویژه پس از صرف غذا
- ورزش بیش از حد
- اشتغال ذهنی به ظاهر بدن
- ترس شدید از افزایش وزن
- افسردگی، اضطراب یا مصرف مواد مخدر
- احساس از دست دادن کنترل
- احساس گناه یا شرم پس از خوردن
- دوری از دوستان و خانواده
از نظر جسمانی، پرخوری عصبی می‌تواند به دندان‌ها آسیب بزند؛ استفراغ مکرر می‌تواند مینای دندان را از بین ببرد و باعث شود دندان‌ها به جای سفید شدن، شفاف‌تر و حساس‌تر شوند.
برخی علائم جسمانی اختلال پرخوری عصبی شامل موارد زیر است:
- تورم گونه‌ها یا خط فک
- مشکلات گوارشی مانند یبوست و رفلاکس اسید
- زخم یا پینه روی بند انگشتان (به دلیل استفراغ عمدی)
- غش کردن
- نامنظمی دوره‌های قاعدگی
- ضعف عضلانی
- چشم‌های خون‌آلود
- کم‌آبی بدن
اگر این علائم را در خود یا کسی که می‌شناسید مشاهده کردید، بهتر است به طور فوری به دنبال کمک حرفه‌ای باشید. درمان به‌موقع می‌تواند به بهبود سلامت جسمی و روانی کمک کرده و از پیشرفت بیشتر اختلال جلوگیری کند.
چه چیزی باعث پرخوری عصبی می‌شود؟
علت دقیق پرخوری عصبی هنوز به طور کامل مشخص نشده است، اما محققان معتقدند که این مشکل احتمالاً نتیجه ترکیبی از عوامل ژنتیکی و رفتارهای آموخته‌شده است.
به این معنا که اگر یکی از اعضای خانواده شما دچار اختلالات خوردن بوده یا هست، احتمال بیشتری وجود دارد که شما نیز به این مشکل مبتلا شوید.
این نشان می‌دهد که ژنتیک می‌تواند در شکل‌گیری این اختلال نقش داشته باشد، اما عوامل محیطی و رفتاری هم تأثیرگذار هستند.
فرهنگ عامه و رسانه‌ها نیز فشار زیادی روی افراد می‌آورند تا به شکل بدنی خاصی دست پیدا کنند. تصاویر ایده‌آلی که از بدن در رسانه‌ها به نمایش گذاشته می‌شوند، می‌توانند روی تصویر ذهنی شما از خودتان و میزان اعتماد به نفستان اثر بگذارند.
علاوه بر این، احساساتی مانند استرس، ناراحتی، یا فقدان کنترل در زندگی می‌توانند باعث شوند که برخی افراد به اختلال پرخوری و سپس پاکسازی روی بیاورند تا به نوعی با این احساسات منفی مقابله کنند.
برای کسب اطلاعات بیشتر به مقاله علت اختلال خوردن مراجعه کنید.
چه عوارضی با پرخوری عصبی (بولیمیا) همراه است؟
پرخوری عصبی می‌تواند مانع از دریافت مواد مغذی ضروری برای بدن شود و مشکلات مختلفی را به وجود بیاورد. برخی از این عوارض اختلال پرخوری عصبی شامل موارد زیر هستند:
- زخم در ناحیه گلو و معده
- پوسیدگی و خرابی دندان‌ها
- التهاب مری (ازوفاژیت) و احتمال پارگی آن
- آسیب به روده‌ها و معده
- عدم تعادل الکترولیت‌های بدن
- ریتم غیرعادی قلب (آریتمی)
- خطر نارسایی قلبی
- افزایش احتمال خودکشی
این عوارض نشان می‌دهند که اختلال پرخوری عصبی تنها یک مشکل روانی نیست، بلکه می‌تواند به سلامت جسمی نیز آسیب‌های جدی وارد کند. درمان به‌موقع می‌تواند از بروز این مشکلات جلوگیری کرده و به بهبود کیفیت زندگی کمک کند.
انواع رایج اختلال پرخوری عصبی را بشناسید!
پرخوری عصبی (بولیمیا) به دو نوع اصلی تقسیم می‌شود که بر اساس نحوه پاکسازی فرد پس از پرخوری طبقه‌بندی می‌شوند:
۱. نوع پاکسازی (Purging Type):
در این نوع، فرد پس از پرخوری به طور عمدی سعی می‌کند از طریق استفراغ یا مصرف ملین‌ها، دیورتیک‌ها (قرص‌های ادرارآور) یا شیاف، بدن خود را از غذا پاکسازی کند. این اقدامات به منظور کاهش وزن و جلوگیری از افزایش وزن صورت می‌گیرد.
۲. نوع غیر پاکسازی (Non-purging Type):
در این نوع، فرد پس از اختلال پرخوری از روش‌های دیگری برای کنترل وزن استفاده می‌کند که شامل روزه‌داری شدید یا ورزش بیش از حد است.
در این نوع، فرد ممکن است هیچ‌گونه پاکسازی فیزیکی از طریق استفراغ یا مصرف ملین‌ها انجام ندهد، اما به جای آن با ورزش زیاد یا نخوردن غذا تلاش می‌کند تا وزن خود را پایین نگه دارد.
هر دو نوع پرخوری عصبی می‌توانند تأثیرات جدی بر سلامت جسمی و روانی افراد داشته باشند و نیاز به درمان تخصصی دارند.
پرخوری عصبی چگونه تشخیص داده می‌شود؟
برای تشخیص اختلال پرخوری عصبی، پزشک شما ابتدا یک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد و از شما درباره تاریخچه پزشکی و علائمتان سؤالاتی می‌پرسد. ممکن است هنگام صحبت با پزشک احساس اضطراب کنید، اما مهم است بدانید که هدف آن‌ها کمک به شما برای بهبودی است؛ بنابراین باید با آن‌ها درباره عادات غذایی‌تان صادق باشید و اطلاعات دقیقی ارائه کنید.
پزشک برای تشخیص پرخوری عصبی به دنبال معیارهای خاصی است، از جمله:
- آیا شما دوره‌های مکرر پرخوری دارید؟
- آیا در زمان پرخوری احساس کنترل بر رفتار خود ندارید؟
- آیا اقداماتی مثل استفراغ یا استفاده از ملین‌ها برای پاکسازی انجام می‌دهید؟
- آیا حداقل یک بار در هفته به مدت سه ماه دچار پرخوری شده‌اید؟
- آیا وزن و شکل بدن شما تأثیر زیادی بر نحوه دیدن خودتان دارد؟
به طور کلی، هیچ آزمایش خاصی برای تشخیص پرخوری عصبی وجود ندارد. با این حال، پزشک ممکن است آزمایش‌هایی را انجام دهد تا ببیند پرخوری عصبی چه تأثیری بر سلامت شما گذاشته است.
این آزمایش‌ها برای تشخیص اختلال پرخوری عصبی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- آزمایش خون: برای بررسی وضعیت کلی سلامت و وجود هرگونه عدم تعادل مواد مغذی.
- آزمایش ادرار: برای بررسی سلامت کلیه و وضعیت هیدراتاسیون.
- تست عملکرد کلیه: برای ارزیابی اینکه کلیه‌ها به درستی کار می‌کنند.
- الکتروکاردیوگرام (EKG): برای بررسی ریتم و عملکرد قلب شما.
این آزمایش‌ها به پزشک کمک می‌کند تا تصویر دقیقی از وضعیت سلامت شما به دست آورد و بر اساس آن بهترین برنامه درمانی را پیشنهاد کند.
پرخوری شبانه چیست و چرا به وجود می‌آید؟
اختلال پرخوری شبانه به وضعیتی اشاره دارد که در آن فرد در ساعات شب و معمولاً پس از صرف شام به خوردن مقدار زیادی غذا می‌پردازد.
این نوع پرخوری معمولاً به طور ناخودآگاه و بدون احساس گرسنگی واقعی صورت می‌گیرد و ممکن است تا نیمه شب یا حتی در طول خواب ادامه پیدا کند.
افراد مبتلا به این اختلال ممکن است در حالت خستگی یا تنهایی غذا بخورند و اغلب احساس گناه یا شرم پس از خوردن داشته باشند.
دلایل بروز اختلال پرخوری شبانه می‌تواند متنوع باشد. یکی از عواملی که در این زمینه تأثیرگذار است، استرس و فشارهای روانی است.
بسیاری از افراد به غذا به عنوان یک منبع آرامش و تسکین در مواقع دشوار روی می‌آورند و شب‌ها که محیط آرام‌تری دارند، این احساس تشدید می‌شود.
همچنین، برخی افراد به دلیل نداشتن برنامه‌ریزی مناسب در طول روز و نرسیدن به وعده‌های غذایی سالم، ممکن است در شب‌ها احساس گرسنگی شدید کنند و به پرخوری روی آورند.
عوامل عاطفی و روحی نیز می‌توانند در بروز پرخوری شبانه نقش داشته باشند. احساسات منفی مانند افسردگی، اضطراب یا تنهایی ممکن است فرد را به سمت غذا کشاند و او را از مشکلات روزمره دور کند.
در برخی موارد، پرخوری شبانه می‌تواند ناشی از عادت‌های نادرست غذایی یا سبک زندگی بی‌تحرک باشد. در نهایت، ژنتیک نیز ممکن است در ایجاد این اختلال نقش داشته باشد، به طوری که برخی افراد به طور طبیعی تمایل بیشتری به پرخوری در شب دارند.
به همین دلیل، در صورت بروز علائم پرخوری شبانه، مشاوره با یک متخصص بهداشت روان یا تغذیه می‌تواند بسیار مفید باشد تا فرد بتواند عادات غذایی خود را تغییر داده و به سمت سبک زندگی سالم‌تری حرکت کند.
اختلال پرخوری عصبی در کودکان چیست؟ (علائم و نشانه‌های آن)
اختلال پرخوری عصبی در کودکان مانند بزرگسالان است که در آن کودک به طور مکرر و به مقدار زیاد غذا می‌خورد و سپس ممکن است احساس گناه یا شرم کند. این مشکل می‌تواند باعث ایجاد نگرانی‌های جدی درباره سلامت جسمی و روانی کودک شود. در کودکان، این اختلال ممکن است به دلیل فشارهای اجتماعی، نارضایتی از بدن یا اضطراب ایجاد شود. همچنین، کودکان ممکن است به دلیل مسائل عاطفی یا خانوادگی به پرخوری روی آورند و تلاش کنند تا احساسات منفی خود را با غذا پر کنند.
علائم و نشانه‌های اختلال پرخوری عصبی در کودکان می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- خوردن مقدار زیادی غذا در مدت کوتاه
- احساس کنترل نداشتن بر روی خوردن
- پنهان کردن غذا برای پرخوری در زمان‌های دیگر
- احساس گناه یا شرم بعد از خوردن
- تغییرات در الگوی خواب یا خواب‌آلودگی
- افزایش وزن یا چاقی
- دوری از فعالیت‌های اجتماعی
- تغییرات در خلق و خو، مانند افسردگی یا اضطراب
اگر متوجه علائم پرخوری عصبی در کودک خود شدید، مهم است که به سرعت به یک متخصص مشاوره یا پزشک مراجعه کنید. درمان به‌موقع می‌تواند به بهبود وضعیت کودک کمک کرده و از بروز مشکلات جدی‌تر جلوگیری کند.
برای کسب اطلاعات بیشتر به مقاله اختلال خوردن در کودکان مراجعه کنید.
اختلال پرخوری عصبی چگونه درمان می‌شود؟
پزشک شما ممکن است برای درمان اختلال پرخوری عصبی از روش‌های مختلفی استفاده کند و شما را به تیمی از متخصصان مانند تغذیه و مشاوران سلامت روان ارجاع دهد. درمان‌ها می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
۱. روان‌درمانی:
یکی از روش‌های معمول، درمان شناختی-رفتاری است که به کمک مشاوره فردی انجام می‌شود. این نوع درمان بر روی تغییر افکار و رفتارهای شما تمرکز دارد و به شما کمک می‌کند نگرش سالم‌تری نسبت به غذا و وزن داشته باشید. همچنین به شما آموزش می‌دهد که چگونه به شرایط دشوار واکنش نشان دهید.
۲. مشاوره تغذیه:
این مشاوره به شما یاد می‌دهد که چگونه به شیوه‌های غذایی سالم‌تری عادت کنید. شما با یک متخصص تغذیه یا مشاور ثبت‌شده کار می‌کنید تا بتوانید به عادات غذایی سالم‌تری بازگردید.
۳. دارو:
برخی از داروهای ضدافسردگی به نام مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین می‌توانند به کاهش دفعات پرخوری و استفراغ کمک کنند.
با این حال، اثرات طولانی‌مدت این داروها هنوز به طور کامل مشخص نیست. این داروها همچنین در درمان اضطراب و افسردگی مؤثرند که در میان افراد مبتلا به پرخوری عصبی شایع است.
۴. گروه‌های حمایتی:
این گروه‌ها می‌توانند در کنار سایر روش‌های درمانی مفید باشند. در گروه‌های حمایتی، افراد و خانواده‌هایشان دور هم جمع می‌شوند و تجربیات و داستان‌های خود را به اشتراک می‌گذارند که می‌تواند به ایجاد حس همدلی و حمایت کمک کند.
با استفاده از این روش‌ها، فرد می‌تواند به بهبود وضعیت خود کمک کند و به سمت سبک زندگی سالم‌تری حرکت کند.
برای کسب اطلاعات بیشتر به مقاله درمان اختلال خوردن مراجعه کنید.
جدیدترین و مؤثرترین درمان اختلال پرخوری عصبی چیست؟
بهترین و مؤثرترین درمان برای اختلال پرخوری عصبی شامل ترکیب درمان شناختی-رفتاری (CBT) و درمان مغناطیسی ترانس‌کرانیال (rTMS) است.
درمان شناختی-رفتاری (CBT) به افراد کمک می‌کند تا الگوهای نادرست تفکر و رفتارهای مرتبط با غذا خوردن و تصویر بدن را شناسایی کرده و تغییر دهند. این درمان به آن‌ها آموزش می‌دهد که چگونه در مواجهه با استرس و فشارهای روزمره به شیوه‌های سالم‌تری پاسخ دهند و احساسات خود را مدیریت کنند.
از سوی دیگر، درمان rTMS یک روش غیرتهاجمی است که از امواج مغناطیسی برای تحریک نواحی خاصی از مغز استفاده می‌کند.
این درمان می‌تواند به بهبود خلق و خو و کاهش علائم اضطراب و افسردگی کمک کند که این موارد معمولاً در افراد مبتلا به پرخوری عصبی شایع هستند.
با تحریک مناطق مغزی مرتبط با کنترل عواطف و رفتار، rTMS می‌تواند به افراد کمک کند تا بهتر بتوانند خود را کنترل کنند و در نتیجه رفتارهای غذایی نادرست را کاهش دهند.
ترکیب این دو روش می‌تواند به افراد کمک کند تا نه تنها بر روی عادات غذایی خود کار کنند، بلکه احساسات و نگرش‌های منفی مرتبط با غذا و بدن را نیز تغییر دهند.
این رویکرد جامع می‌تواند بهبودی پایداری را برای افرادی که با پرخوری عصبی دست و پنجه نرم می‌کنند، به ارمغان آورد. کلینیک روانشناسی و مشاوره جوانه با کادر مجرب و متخصصان حرفه‌ای، بهترین و مؤثرترین درمان‌ها را برای پرخوری عصبی ارائه می‌دهد.
این کلینیک از ترکیب درمان شناختی-رفتاری (CBT) و درمان مغناطیسی ترانس‌کرانیال (rTMS) برای کاهش علائم شما استفاده می‌کند و کمک می‌کند به زندگی عادی خود بازگردید.
چگونه می‌توانیم از اختلال پرخوری عصبی جلوگیری کنم؟
اگر در خانواده شما سابقه اختلال پرخوری عصبی وجود دارد، مهم است که به علائم هشداردهنده توجه کنید تا بتوانید مشکل را زودتر شناسایی کنید. درمان سریع می‌تواند به شکستن الگوهای غذایی ناسالم کمک کند، قبل از اینکه تغییر آن‌ها دشوار شود.
همچنین، با درمان مشکلات دیگری مانند افسردگی و اضطراب، می‌توانید خطر ابتلا به پرخوری عصبی را کاهش دهید.
علاوه بر این، مربیان و والدین می‌توانند به جوانان یاد دهند که تصویرهایی که رسانه‌ها از تیپ بدنی «ایده‌آل» نشان می‌دهند، غیرواقعی است و ممکن است برای سلامتی آن‌ها خطرناک باشند. این آگاهی می‌تواند به نوجوانان کمک کند تا تصویر بهتری از خود داشته باشند و با فشارهای اجتماعی مقابله کنند.
چه زمانی باید پزشک مراجعه کنیم؟
اگر رابطه شما با غذا باعث استرس و نگرانی می‌شود یا زندگی روزمره‌تان را تحت تأثیر قرار می‌دهد، ممکن است با یک اختلال خوردن مواجه باشید. در چنین شرایطی، اگر یکی از علائم زیر را تجربه می‌کنید، حتماً باید به دنبال درمان باشید:
- درد قفسه سینه
- تنگی نفس
- تپش قلب
- سرگیجه
- غش کردن
- گلودرد شدید
- رفلاکس اسید
تشخیص زودهنگام و دریافت کمک می‌تواند به شما در بهبود وضعیتتان کمک کند.
سخن پایانی
بسیاری از افراد نگران وزن خود هستند، اما کسانی که دچار پرخوری عصبی‌اند، نگرانی‌های بیشتری درباره غذا و وزن دارند.
اختلال پرخوری عصبی یک اختلال جدی است که می‌تواند بر سلامت روانی و جسمی شما تأثیر منفی بگذارد. اگر احساس می‌کنید که ممکن است به این اختلال مبتلا باشید، از درخواست کمک نترسید.
با دریافت مراقبت‌های پزشکی و مشاوره مناسب، می‌توانید به بهبود خود کمک کنید. اولین قدم برای حفظ سلامت و رفاه شما این است که با پزشک یا متخصص مراقبت‌های بهداشتی خود صحبت کنید.
منابع: clevelandclinic, health, nationaleatingdisorders