اضطراب پیش از آزمون تنها به احساسات درونی محدود نمی‌شود، بلکه خود را در افکار و رفتارهای خاصی نیز نشان می‌دهد. آگاهی از این علائم می‌تواند به شما کمک کند تا اضطراب امتحان را زودتر شناسایی و مدیریت کنید:

• بی‌قراری و ناآرامی: فرد دائم احساس ناآرامی دارد و نمی‌تواند آرام بنشیند یا بر کاری متمرکز شود. ممکن است مرتباً جای خود را تغییر دهد، پاهایش را تکان دهد یا دست‌هایش را در هم گره کند.

• اجتناب از موقعیت‌های مرتبط با امتحان: یکی از شایع‌ترین واکنش‌ها به اضطراب شدید، فرار از موقعیت‌های استرس‌زا است. این می‌تواند شامل حاضر نشدن در کلاس‌های درس، به تعویق انداختن مطالعه تا لحظه آخر، یا حتی غیبت کامل در امتحان باشد.

• فراموشی مطالب درسی: با وجود اینکه دانش‌آموز یا دانشجو ممکن است مطالب را به خوبی مطالعه کرده باشد، اما در زمان امتحان دچار “ذهن خالی“ شده و نمی‌تواند اطلاعات را به خاطر بیاورد. این پدیده به دلیل تأثیر استرس بر حافظه کاری و توانایی بازیابی اطلاعات رخ می‌دهد.

• تردید نسبت به توانایی‌های خود: فرد مضطرب معمولاً به توانایی‌های خود شک دارد، حتی اگر در گذشته موفق بوده باشد. این تردید می‌تواند به این صورت باشد که “من هرگز نمی‌توانم این امتحان را خوب بدهم“ یا “به اندازه کافی آماده نیستم.”
• خودگویی منفی: گفت‌وگوهای درونی منفی و سرزنش‌گرانه بسیار رایج است. جملاتی مانند “من همیشه گند می‌زنم”، “احمق هستم” یا “این امتحان برای من خیلی سخته“ می‌توانند ذهن فرد را درگیر کنند و اضطراب را تشدید کنند.

• عدم تمرکز: اضطراب شدید به شدت بر توانایی تمرکز تأثیر می‌گذارد. ذهن فرد پر از نگرانی و افکار منفی است و نمی‌تواند بر سوالات امتحان یا حتی مطالعه متمرکز شود.

• فراموشی در امتحان: همانطور که اشاره شد، بسیاری از افراد مضطرب گزارش می‌دهند که حتی اگر به طور کامل بر مطالب مسلط باشند، در حین امتحان پاسخ‌ها را “کاملاً فراموش می‌کنند“. این اتفاق می‌تواند بسیار دلسردکننده باشد و به فرد احساس شکست دهد.

در موارد شدیدتر، نگرانی پیش از آزمون ممکن است آن‌قدر فلج‌کننده باشد که به پیامدهای جدی‌تری مانند افت تحصیلی چشمگیر، غیبت مکرر از کلاس‌های درس، یا حتی ترک تحصیل منجر شود.

 متاسفانه، در برخی موارد نیز افراد برای مقابله با علائم شدید اضطراب به سوء مصرف مواد مخدر یا الکل روی می‌آورند که این خود مشکلات جدید و جدی‌تری را به دنبال دارد. بنابراین، شناسایی و مدیریت زودهنگام این علائم از اهمیت بالایی برخوردار است.