درون برخی از ما، دنیایی متفاوت وجود دارد. این دنیا، رنگها و صداها را به شکلی خاص میبیند و میشنود و به چیزها از زاویهای متفاوت نگاه میکند. این تفاوت، “طیف اوتیسم” نام دارد.
اما اوتیسم چیست؟ اوتیسم یک تفاوت در مغز است. این تفاوت باعث میشود که افراد مبتلا به اوتیسم، دنیا را به گونهای متفاوت تجربه کنند. آنها ممکن است در برقراری ارتباط با دیگران، درک احساسات دیگران و یا انجام کارهای روزمره، روشهای خاص خود را داشته باشند. اما این تفاوت به معنای کمبود یا ناتوانی نیست.
افراد مبتلا به اوتیسم، استعدادها و تواناییهای خاص خود را دارند. بسیاری از آنها بسیار خلاق هستند، حافظه قویای دارند و به جزئیات توجه ویژهای میکنند. آنها میتوانند ایدههای نو و نگاههای تازهای به دنیا ارائه دهند.
دکتر لئو کانر اولین کسی بود که در سال ۱۹۴۳ به این تفاوت عصبی پی برد و آن را “اوتیسم” نامید. به طور خلاصه، اوتیسم یک تفاوت است، نه یک بیماری. این تفاوت باعث میشود که افراد مبتلا به اوتیسم، دنیای اطراف خود را به شیوهای منحصر به فرد تجربه کنند. در این مطلب از کلینیک روانشناسی و مشاوره جوانه به بررسی اوتیسم چیست؟ و علائم، انواع، شخیص و روش های درمانی خواهیم پرداخت.
اوتیسم (ASD) چیست؟
اوتیسم چیست؟ افرادی که اوتیسم دارند، دنیا را به شیوهای خاص میبینند و تجربه میکنند. انگار که آنها از عینکی متفاوت به جهان نگاه میکنند. این تفاوت در مغز آنها ریشه دارد و باعث میشود که در برقراری ارتباط با دیگران، درک احساسات و یا انجام برخی کارها، روشهای متفاوتی داشته باشند.
اوتیسم یک طیف است، یعنی شدت و نوع علائم آن در افراد مختلف متفاوت است. بعضیها ممکن است در صحبت کردن مشکل داشته باشند، برخی دیگر ممکن است به صداهای خاصی حساس باشند و عدهای هم ممکن است علاقه زیادی به موضوعات خاصی داشته باشند.
افراد مبتلا به اوتیسم، تواناییها و استعدادهای خاص خود را دارند. آنها ممکن است حافظه قوی، خلاقیت بالا یا توانایی تمرکز بسیار خوبی داشته باشند. با این حال، به دلیل تفاوتهایشان، ممکن است در برخی موقعیتهای اجتماعی یا در مدرسه به کمک نیاز داشته باشند.
با درک بهتر اوتیسم و فراهم کردن محیطی مناسب، میتوانیم به افراد مبتلا به اوتیسم کمک کنیم تا استعدادهای خود را شکوفا کنند و زندگی مستقلی داشته باشند.
مهمترین ترین علائم اوتیسم چیست؟
اختلال طیف اوتیسم (ASD) نحوهی درک و تعامل فرد با محیط اطراف را تحت تأثیر قرار میدهد. برخی از نشانههای رایج این اختلال عبارتند از:
- تعاملات اجتماعی: کودکان مبتلا به ASD ممکن است در بازی با دیگران، دوستیابی، یا رعایت نوبت مشکل داشته باشند. این کودکان ممکن است کنارهگیر به نظر برسند یا تنهایی را به تعاملات اجتماعی ترجیح دهند.
- ارتباط: درک زبان گفتاری، استفاده از حرکات و برقراری تماس چشمی میتواند چالشبرانگیز باشد. گفتار آنها ممکن است به تأخیر بیفتد، جملات خاصی را تکرار کنند یا از الگوهای زبانی غیرمعمول استفاده کنند.
- رفتارهای تکراری: برخی از کودکان مبتلا به اوتیسم در انجام کارهای روزمره احساس آرامش میکنند و به تغییرات حساسیت نشان میدهند. آنها ممکن است به انجام حرکات تکراری بپردازند یا به موضوعات خاصی علاقهمند شوند.
- حساسیتهای حسی: برخی از افراد مبتلا به اوتیسم نسبت به صداها، بافتها یا نورهای معمولی بسیار حساس هستند و ممکن است این تجربهها را طاقتفرسا بیابند.
همچنین ممکن است به دنبال حس و تجربیات خاصی باشند
نشانههای مشکلات تعامل اجتماعی عبارتند از:
- به ندرت به نام خود پاسخ میدهد یا توجهی به افراد اطراف ندارد.
- تا ۶ ماهگی لبخند نمیزند یا بیانگر شادی نیست.
- تا ۹ ماهگی بهطور فعال در بازیها و واکنشهای چهرهای شرکت نمیکند.
- تا ۱۲ ماهگی غرغره نمیکند یا از حرکاتی مانند دست زدن و تکان دادن دست استفاده نمیکند.
- تا ۱۲ ماهگی در بازیهای تعاملی ساده مانند “دالی موشه” شرکت نمیکند.
- تا ۱۶ ماهگی هیچ کلمهای نمیگوید و تا ۲۴ ماهگی از عبارتهای دو کلمهای معنیدار استفاده نمیکند.
- هرگونه از دست دادن مهارتهای زبانی، گفتاری یا اجتماعی.
رفتارها یا علایق محدود و تکراری عبارتند از:
- اسباببازیها را بهطور مرتب و دقیق میچیند یا با آنها به شیوهی خاصی بازی میکند.
- به پیروی از روالهای خاص اصرار دارد و در برابر تغییرات شدیداً مقاومت میکند.
- علایق غیرمعمول یا وسواسی نشان میدهد.
- حساسیتهای حسی شدیدی به صداها، بافتها یا غذاهای خاص دارد.
- رفتارهای حسی غیرعادی مانند خیره شدن به اشیاء از زاویههای خاص، بو کردن یا لیسیدن اشیاء دارد.
توجه به این نکته ضروری است که اوتیسم یک طیف گسترده دارد و شدت علائم میتواند بسیار متفاوت باشد.
برخی از افراد مبتلا به اوتیسم ممکن است در زندگی روزمره بهخوبی عمل کنند. مداخله و حمایت زودهنگام میتواند به افراد مبتلا کمک کند تا به پتانسیل کامل خود برسند.
انواع مختلف بیماری اوتیسم چیست؟
بر اساس راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM)، اختلال اوتیسم را میتوان به دستههای زیر تقسیم کرد:
- همراه با یا بدون اختلالات فکری
- همراه با یا بدون اختلالات زبانی
- مرتبط با یک بیماری شناختهشده پزشکی یا ژنتیکی یا عوامل محیطی
- همراه با اختلالات عصبی، روانی یا رفتاری دیگر
- همراه با کاتاتونیا (اختلالی که در آن فرد دچار سردرگمی نسبت به محیط و اطرافیان خود میشود)
ممکن است یک فرد به یک یا چند نوع از این زیرگروهها مبتلا باشد.
پیش از DSM-5، اختلالات طیف اوتیسم به صورت زیر طبقهبندی میشدند:
- اختلال اوتیسم
- سندرم آسپرگر
- اختلال فراگیر رشد طبقهبندینشده (PDD-NOS)
- اختلال از همگسیختگی کودکی
این طبقهبندیها به افراد کمک میکرد تا نوع و شدت اختلال را بهتر درک کنند و درمانهای مناسبتری دریافت کنند.
تفاوت اوتیسم با طیف اوتیسم (ASD) چیست؟
در مطالب بالا به طور دقیق اوتیسم چیست را باهم بررسی کردهایم اما اوتیسم و طیف اوتیسم (ASD) گاهی به جای هم به کار میروند، اما تفاوتهای مهمی دارند. اوتیسم به یک نوع اختلال خاص با ویژگیهای مشخصی مانند چالشهای اجتماعی، ارتباطی و رفتارهای تکراری اشاره دارد.
در حالی که طیف اوتیسم (ASD) به مجموعهای از اختلالات اشاره دارد که شامل درجات مختلفی از شدت و تنوع علائم است. این طیف از اختلالات شامل اوتیسم، سندرم آسپرگر، و اختلالات فراگیر رشد طبقهبندینشده (PDD-NOS) میشود.
اصطلاح “طیف” به این واقعیت اشاره دارد که علائم اوتیسم از فردی به فرد دیگر متفاوت بوده و از خفیف تا شدید متغیر هستند؛ این تفاوتها در نحوهی تأثیرگذاری این اختلال بر زندگی فرد، از جمله در تعاملات اجتماعی و نیازهای حمایتی، منعکس میشوند.
تفاوت سندرم آسپرگر و اوتیسم چیست؟
در گذشته، سندرم آسپرگر و اوتیسم به عنوان دو اختلال جداگانه شناخته میشدند. افراد دارای آسپرگر، که امروزه به عنوان اوتیسم با عملکرد بالا (HFA) شناخته میشود، معمولاً هوش طبیعی دارند و در مهارتهای زبانی نیز بهخوبی پیشرفت کردهاند، اما در برقراری ارتباطات اجتماعی و درک جزئیات اجتماعی با مشکل مواجه هستند.
در سال ۲۰۱۳، انجمن روانپزشکی آمریکا تصمیم گرفت که اصطلاح “اختلال طیف اوتیسم” (ASD) را به کار بگیرد تا همهی انواع و درجات این اختلال را شامل شود. این تغییر بازتابی از درک بهتر و جامعتر ما از تنوع علائم در این اختلال است. اکنون، متخصصان سلامت آسپرگر را به عنوان یک نوع خفیفتر از اوتیسم و در قالب همین طیف در نظر میگیرند.
افراد مبتلا به آسپرگر علائمی مشابه با اوتیسم دارند، اما این علائم معمولاً کمتر شدید هستند. با این وجود، برخی افراد هنوز از اصطلاح “سندرم آسپرگر” برای اشاره به وضعیت خود استفاده میکنند که این موضوع کاملاً به ترجیح فردی آنها بستگی دارد. نکته مهم این است که ASD یک طیف وسیع است و هر فرد به شکلی منحصربهفرد آن را تجربه میکند.
اوتیسم و بیش فعالی چه تفاوتی باهم دارند؟
اختلال طیف اوتیسم و اختلال نقص توجه/بیشفعالی (ADHD) با هم شباهتهایی دارند، اما این دو اختلال متفاوت هستند.
در حالی که نشانههای این دو اختلال میتوانند همپوشانی داشته باشند و باعث بروز مشکلاتی مانند کمبود توجه و ضعف در مهارتهای اجتماعی شوند، باید دانست که بیشفعالی در دسته اوتیسم قرار نمیگیرد و هریک از این دو اختلال ویژگیهای خاص خود را دارند.
اختلال طیف اوتیسم یک اختلال رشدی است که معمولاً از دوران کودکی آغاز میشود و بر نحوهی برقراری ارتباط، تعاملات اجتماعی، و علایق محدود افراد تأثیر میگذارد.
کودکان مبتلا به اوتیسم ممکن است در برقراری ارتباط با دیگران، درک احساسات، و تفکر انعطافپذیر مشکل داشته باشند و رفتارهای تکراری از خود نشان دهند.
از سوی دیگر، بیشفعالی اختلالی است که با مشکلاتی در توجه، پرتحرکی و تکانشگری شناخته میشود. افراد مبتلا به بیشفعالی ممکن است در تمرکز، انجام کارها بهطور منظم و کنترل فعالیتهای فیزیکی دچار مشکل شوند. این اختلال نیز معمولاً در کودکی تشخیص داده میشود، اما میتواند تا بزرگسالی ادامه یابد و بر زندگی روزمره تأثیر بگذارد.
همچنین، این دو اختلال از نظر ژنتیکی مرتبط هستند و اگر یکی از آنها در خانوادهای وجود داشته باشد، احتمال بروز دیگری در فرزندان بیشتر است.
چه چیزی باعث بیماری اوتیسم میشود و علت اوتیسم چیست؟
علت دقیق اختلال طیف اوتیسم (ASD) هنوز بهطور کامل شناخته نشده است، اما پزشکان برخی عوامل را در بروز این اختلال مؤثر میدانند:
- سابقه خانوادگی: وجود اوتیسم در اعضای خانواده میتواند خطر ابتلا را افزایش دهد.
- تغییرات ژنتیکی: جهشهای خاص ژنتیکی میتوانند در ایجاد این اختلال نقش داشته باشند.
- سن بالای والدین هنگام بارداری: بارداری در سنین بالا میتواند احتمال اوتیسم را افزایش دهد.
- وزن کم نوزاد هنگام تولد: نوزادانی که با وزن کم به دنیا میآیند، بیشتر در معرض این اختلال قرار دارند.
- قرار گرفتن در معرض مواد سمی و فلزات سنگین: این عوامل محیطی میتوانند تأثیرگذار باشند.
- سابقه عفونتهای ویروسی: برخی عفونتهای ویروسی ممکن است خطر اوتیسم را افزایش دهند.
- مصرف داروهای خاص در دوران بارداری: داروهایی مانند والپروئیک اسید (Depakene) و تالیدومید (Thalidomid) اگر در دوران بارداری مصرف شوند، میتوانند خطر ابتلا به اوتیسم را بیشتر کنند.
این عوامل میتوانند در کنار یکدیگر تأثیرگذار باشند، اما هنوز نیاز به تحقیقات بیشتری وجود دارد تا علت اصلی اوتیسم مشخص شود.
ویژگیها و خصوصیات اوتیسم چیست؟
اما اگر بخواهیم اوتیسم چیست را به طور کلی برای شما توضیح دهیم میتوان گفت که اوتیسم، یک تفاوت در رشد است که معمولا قبل از سه سالگی خودش را نشان میدهد. این تفاوت میتواند باعث شود که کودک در برقراری ارتباط با دیگران و درک دنیای اطرافش کمی متفاوت عمل کند.
علائم اوتیسم در هر کودکی متفاوت است. برخی کودکان به نظر میرسد تا مدتها رشد طبیعی داشته باشند، اما بعد از مدتی، والدین متوجه تفاوتهایی در رفتار آنها میشوند. برای مثال، ممکن است کودک به چشمهای دیگران نگاه نکند، به صداها یا لمسها واکنشهای عجیبی نشان دهد، یا کارهایی را به طور مکرر انجام دهد.
یکی از ویژگیهای رایج اوتیسم، مشکل در ارتباط برقرار کردن است. برخی کودکان مبتلا به اوتیسم اصلا حرف نمیزنند و برخی دیگر در درک احساسات دیگران و برقراری ارتباط غیرکلامی (مثل لبخند زدن یا تکان دادن دست) مشکل دارند.
علاوه بر این، کودکان مبتلا به اوتیسم اغلب به چیزهای خاصی علاقه شدیدی دارند. برای مثال، ممکن است ساعتها یک اسباببازی را بچرخانند یا به یک موضوع خاص علاقهمند باشند. همچنین، ممکن است رفتارهای تکراری مانند تکان دادن دستها یا راه رفتن روی پنجه پا را انجام دهند.
حساسیت به صداها، لمسها، بوها یا طعمهای خاص، از دیگر علائم اوتیسم است. برخی کودکان به نور یا صداهای بلند حساس هستند و برخی دیگر به لمس شدن یا بوهای خاص واکنش نشان میدهند.
مهم است بدانیم که اوتیسم یک بیماری نیست و قابل درمان است. با کمک متخصصان و درمانهای مناسب، کودکان مبتلا به اوتیسم میتوانند مهارتهای اجتماعی و ارتباطی خود را بهبود بخشند و زندگی مستقلی داشته باشند.
اگر نگران رفتار کودک خود هستید، حتما با پزشک یا متخصص اطفال مشورت کنید. تشخیص زودهنگام و شروع درمان مناسب، میتواند به کودک شما کمک کند تا بهترین پیشرفت را داشته باشد.
سه سطح اوتیسم: درکی ساده از طیف اوتیسم
اوتیسم یک اختلال پیچیده است و هر فرد مبتلا به آن، تجربیات و چالشهای منحصر به فرد خود را دارد. به همین دلیل، پزشکان برای توصیف بهتر این اختلال، آن را به سه سطح تقسیم میکنند. این تقسیمبندی به ما کمک میکند تا شدت علائم و نیازهای هر فرد مبتلا به اوتیسم را بهتر درک کنیم.
سطح ۱: اوتیسم خفیف
افرادی که در این سطح قرار دارند، معمولاً در تعاملات اجتماعی مشکلاتی دارند، اما میتوانند ارتباط برقرار کنند. آنها ممکن است در فهم شوخیها یا زبان بدن دیگران کمی مشکل داشته باشند و در حفظ مکالمات طولانی دچار چالش شوند. با این حال، این افراد اغلب میتوانند به مدرسه بروند، دوستان پیدا کنند و در جامعه فعال باشند.
سطح ۲: اوتیسم متوسط
افرادی که در این سطح قرار دارند، مشکلات بیشتری در تعاملات اجتماعی دارند. آنها ممکن است در شروع و حفظ مکالمات مشکل داشته باشند و در درک احساسات دیگران دچار مشکل شوند. همچنین، ممکن است به تغییرات روتین روزانه حساس باشند و رفتارهای تکراری بیشتری از خود نشان دهند.
سطح ۳: اوتیسم شدید
افرادی که در این سطح قرار دارند، معمولاً نیاز به حمایت بیشتری دارند. آنها ممکن است در برقراری ارتباط کلامی مشکل داشته باشند یا اصلاً صحبت نکنند. همچنین، ممکن است به محرکهای حسی مانند صدا، نور یا لمس بسیار حساس باشند و رفتارهای تکراری و خودآزاری مانند زدن سر به دیوار یا گاز گرفتن دستها را از خود نشان دهند.
روش های تشخیص اوتیسم چیست؟
تشخیص اوتیسم فرآیند پیچیدهای است و آزمایش خاصی مانند آزمایش خون برای تأیید آن وجود ندارد. با این حال، متخصصان از مراحل غربالگری و ارزیابیهای تخصصی برای تشخیص استفاده میکنند. مراحل اصلی تشخیص اوتیسم به صورت زیر است:
۱. غربالگری اولیه:
- پزشک اطفال معمولاً در معاینات دورهای کودک، غربالگری اولیه اوتیسم را انجام میدهد.
- این مرحله شامل پرسشنامههایی برای والدین و همچنین مشاهده رفتار و تعاملات کودک است.
۲. ارزیابی تخصصی:
اگر در غربالگری اولیه نشانههایی مشاهده شود، کودک به متخصصانی مانند روانشناس کودک یا متخصص رشد ارجاع داده میشود.
در این مرحله، ارزیابیها ممکن است شامل:
- مصاحبههای دقیق با والدین
- مشاهده رفتار کودک در شرایط مختلف
- آزمایشهایی برای سنجش مهارتهای ارتباطی، رفتاری و شناختی کودک باشد.
۳. تأیید تشخیص اوتیسم چیست؟
در صورتی که پس از ارزیابیها، متخصصان به نتیجه قطعی برسند، تشخیص اوتیسم تأیید میشود.
تشخیص اوتیسم ممکن است زمانبر باشد زیرا ارائهدهندگان مراقبتهای بهداشتی با دقت تمامی اطلاعات لازم را گردآوری میکنند تا به یک نتیجه دقیق برسند.
آیا واکسن زدن باعث اختلال اوتیسم میشود؟
برخلاف برخی باورهای اشتباه، هیچ مدرک علمی ثابتشدهای وجود ندارد که نشان دهد واکسنها باعث اوتیسم میشوند. گاهی والدین به اشتباه تصور میکنند که علائم اوتیسم پس از واکسیناسیون در کودکشان بروز کرده است.
با این حال، اوتیسم یک اختلال رشدی پیچیده است که علائم آن معمولاً در دوران کودکی پدیدار میشود و به طور تدریجی پیشرفت میکند. همزمانی واکسیناسیون و ظهور علائم اوتیسم به این معنا نیست که واکسنها عامل این اختلال باشند.
تحقیقات نشان دادهاند که عوامل ژنتیکی و محیطی در بروز اوتیسم نقش دارند، در حالی که واکسنها ایمن و مؤثر هستند و برای محافظت از کودکان در برابر بیماریهای خطرناک استفاده میشوند. عدم واکسیناسیون میتواند سلامت کودک را در معرض خطر جدی قرار دهد.
اگر در مورد سلامتی کودکتان نگرانی دارید، بهتر است با پزشک یا متخصص اطفال مشورت کنید. آنها میتوانند اطلاعات دقیقی در مورد مزایا و خطرات واکسنها و همچنین درباره تشخیص و درمان اوتیسم ارائه دهند.
روش های درمانی اوتیسم چیست؟
درمان اوتیسم شامل روشهای مختلفی است که به کودکان کمک میکند مهارتهای جدید یاد بگیرند و علائم اوتیسم را کاهش دهند. هر کودک مبتلا به اوتیسم نیازهای خاصی دارد، بنابراین باید یک برنامه درمانی مخصوص برای او طراحی شود. اگر درمان از سنین پایین آغاز شود، میتواند در طول زندگی کودک تأثیر مثبتی بگذارد.
روشهای درمان اوتیسم بیشتر شامل درمانهای رفتاری و در صورت نیاز، داروها است. درمانهای رفتاری معمولاً توسط تیمی از متخصصان انجام میشود و با رشد کودک میتوان این برنامه را متناسب با نیازهای او تغییر داد.
همچنین، در دوران نوجوانی، کودکان مبتلا به اوتیسم میتوانند از خدماتی بهرهمند شوند که مهارتهای استقلال و آمادگی شغلی را در آنها تقویت میکند. آموزش مهارتهای شغلی و ایجاد فرصتهای کاری در این سن میتواند برای آنها بسیار مؤثر باشد.
سوالات متداول
با توجه به تفاوتهای بیولوژیکی و نورولوژیکی در مغز و ذهن مردان و زنان، روانشناس بریتانیایی به نام سیمون بارون کوهن، این نظریه را مطرح کرده است که اوتیسم به نوعی نشاندهنده نسخهای افراطی از مغز مردانه است. به این معنا که مردان به طور کلی در فرآیندهای سیستمی مهارت بیشتری دارند، در حالی که زنان غالباً در زمینه همدلی توانمندترند.
تعداد کمی از بزرگسالان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم (ASD) ممکن است قادر به زندگی یا کار به طور مستقل باشند. با این حال، بیشتر این بزرگسالان به کمک مداوم یا مداخلات پشتیبان در طول زندگی نیاز دارند.
از جمله نشانههای اولیه اوتیسم میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- ناتوانی در برقراری تماس چشمی
- عدم علاقه به والدین یا سایر کودکان
- کاهش صحبت کردن نسبت به همسن و سالهای خود
- حساسیت به کوچکترین تغییرات در روال روزمره
اوتیسم یک اختلال و ناتوانی در رشد به شمار میرود. از آنجایی که هر اختلال رشدی میتواند به عنوان معلولیت شناخته شود، میتوان گفت که اوتیسم نیز در دسته معلولیتها قرار میگیرد.
هر نوع ورزشی که کودک لذت میبرد، میتواند برای او مفید باشد. فعالیتهایی مانند پیادهروی، شنا و بازی در زمینهای بازی میتوانند به بهبود وضعیت این کودکان کمک کنند.
جمع بندی
در این مطلب به این سوال پاسخ دادهایم که اوتیسم چیست؟ اما به طور خلاصه میتوان گفت که اوتیسم یک تفاوت در رشد عصبی است که باعث میشود افراد مبتلا به آن، دنیا را به شیوهای متفاوت تجربه کنند. در این مقاله سعی کردیم به این سوال پاسخ دهیم که اوتیسم چیست و چه علائمی دارد.
خوشبختانه، با وجود اینکه هنوز درمان قطعی برای اوتیسم وجود ندارد، مداخلات رفتاری زودهنگام میتوانند به طور چشمگیری در بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا مؤثر باشند. هرچه زودتر این مداخلات آغاز شود، نتایج بهتری حاصل خواهد شد.
اما باید به یاد داشته باشیم که اوتیسم یک طیف است و هر فرد مبتلا به آن، نیازها و چالشهای منحصر به فرد خود را دارد. یافتن برنامه درمانی مناسب ممکن است زمانبر باشد و نیازمند صبر و همکاری خانواده و متخصصان باشد.
مهمترین نکته این است که اوتیسم محدودیت نیست، بلکه یک تفاوت است. افراد مبتلا به اوتیسم، تواناییها و استعدادهای منحصر به فردی دارند که با حمایت و فرصتهای مناسب، میتوانند به پتانسیل کامل خود دست یابند.
منبع: webmd , medicinenet