اختلال هویت جنسی که در DSM-5 به عنوان ملال جنسیتی شناخته می‌شود، به حالتی گفته می‌شود که شخص در آن احساس ناراحتی و عدم هم‌خوانی بین هویت جنسی درونی و جنسیتی که از زمان تولد به او نسبت داده شده، می‌کند.

این اصطلاح با انتشار  در سال ۲۰۱۳ جایگزین برچسب تشخیصی اختلال هویت جنسیتی (GID) شد.

واژه دیسفوریا که به انگلیسی dysphoria نامیده می‌شود، در حدود سال‌های ۱۸۳۵ تا ۱۸۴۵ از زبان یونانیوارد زبان لاتین شده‌ که از ترکیب دشواری یا سختی و تحمل و طاقت آوردن تشکیل شده‌است.

این احساسات می‌توانند به طور عمیق و پایدار در فرد وجود داشته باشند و بر جنبه‌های اجتماعی، روانی و حتی جسمی زندگی آن‌ها تأثیر بگذارند.

این افراد ممکن است اقداماتی انجام دهند که با جنسیت آن‌ها سازگاری ندارد. به عنوان مثال، اگر فرد مرد باشد، ممکن است رفتارهای ظریف و زنانه از خود نشان دهد، با صدای نازک صحبت کند و یا لباس‌هایی فراتر از انتظارات معمول مردانه بپوشد.

برعکس، اگر فرد زن باشد، ممکن است با صدای بم صحبت کرده و لباس‌های مردانه به تن کند و از ظرافت‌های زنانه دوری کند.

به این افراد، ترنس گفته می‌شود. این افراد می‌توانند ظاهری کاملاً مردانه یا زنانه داشته باشند، اما در عمق وجودشان و تمایلاتشان با آنچه به آن‌ها نسبت داده شده، تفاوت‌های قابل توجهی وجود دارد.

همچنین افراد مبتلا به دیسفوریای جنسیتی ممکن است از ویژگی‌های جسمانی خود، مانند اعضای جنسی یا خصوصیات ظاهری مربوط به جنسیت انتسابی، احساس نارضایتی کنند.

آن‌ها ممکن است تحت فشارهای اجتماعی و فرهنگی قرار بگیرند که از آن‌ها انتظار دارد رفتارها و هویت خاصی را بپذیرند، در حالی که این انتظارات با هویت واقعی آن‌ها در تضاد است.

این احساس ناهماهنگی می‌تواند با علائمی چون اضطراب، افسردگی، انزوا، خودآزاری یا در برخی موارد، تمایل به تغییرات جسمانی مانند جراحی تغییر جنسیت و هورمون‌درمانی همراه باشد.

افراد مبتلا به ملال جنسیتی ممکن است از عدم پذیرش یا بی‌توجهی خانواده و جامعه رنج ببرند که این موضوع می‌تواند تأثیرات منفی بر سلامت روانی و جسمی آن‌ها داشته باشد.

اختلال هویت جنسی به هیچ عنوان به معنای یک اختلال روانی در مفهوم سنتی آن نیست. این وضعیت صرفاً نمایانگر ناهماهنگی میان هویت درونی فرد و جنسیت انتسابی‌اش است و با درمان‌های مناسب، از جمله روان‌درمانی، حمایت اجتماعی و درمان‌های پزشکی، قابل مدیریت و بهبود می‌باشد.

در واقع، ملال جنسیتی بیشتر به عنوان بخشی از تنوع انسانی در نظر گرفته می‌شود و می‌تواند بر اساس درک و پذیرش فرد از هویت خود، منجر به تغییرات جسمی یا روانی مختلفی شود.

افراد مواجه با دیسفوریای جنسیتی معمولاً به عنوان تراجنسیتی شناخته می‌شوند. عدم تطابق جنسیتی همیشه به احساس ناراحتی منجر نمی‌شود؛ طبق اعلام انجمن روان‌پزشکی آمریکا، عنصر کلیدی در بروز ملال جنسیتی، وجود «پریشانی بالینی قابل توجه» است.

پاسخ‌های درمانی به ملال جنسیتی ممکن است شامل تغییر در بیان جنسیت فرد باشد. برای تسهیل این تغییرات ممکن است از هورمون‌درمانی، جراحی‌های تطبیقی و روان‌درمانی استفاده شود.

تحقیقات در مورد دوقلوها نشان می‌دهد که ملال جنسیتی علاوه بر عوامل محیطی، علل ژنتیکی نیز دارد.

ناهماهنگی جنسیتی ارتباطی با گرایش جنسی فرد ندارد و مانند هر فرد دیگری، اشخاص دارای ناهماهنگی جنسیتی نیز می‌توانند گرایش‌های مختلفی داشته باشند.

این ناهماهنگی ممکن است در هر سنی بروز کند. برای مثال، پسری که هنوز به سن بلوغ نرسیده و خود را دختر می‌داند و رفتارهای دخترانه انجام می‌دهد، دچار ناهماهنگی جنسیتی است.

همچنین، نوجوانان در دوران بلوغ ممکن است با این ناهماهنگی مواجه شوند که این مرحله معمولاً در زندگی اکثر افراد رخ می‌دهد. فرد بالغی که با ناهماهنگی جنسیتی روبه‌رو می‌شود، غالباً برای درک بهتر این وضعیت اقدام می‌کند.

با مراجعه به یک روانپزشک، او می‌تواند راهنمایی لازم را دریافت کند و مراحل شناخت و تأیید هویت خود را طی کند. در صورت نیاز به مراحل بیشتر، معمولاً باید ابتدا در نقش جنسیت مخالف زندگی کند تا برای مراحل بعدی آماده شود.

در گذشته، اختلال هویت جنسیتی اغلب نادیده گرفته می‌شد یا به اشتباه به عنوان یک نوع بیمارروانی تلقی می‌شد.

اما با پیشرفت‌های علمی، درک بهتری از این وضعیت حاصل شده است و امروزه به جای اینکه به آن به عنوان یک بیماری نگاه شود، به آن به عنوان بخشی از تنوع انسانی توجه می‌شود.

دیسفوریای جنسیتی با حس قوی و مداوم شناسایی خود با هویت جنسیتی دیگر و احساس ناراحتی در رابطه با جنسیت فعلی فرد تعریف می‌شود.