چرا فرزند من اوتیسم دارد؟ این پرسشی است که بسیاری از والدین کودکان مبتلا به اوتیسم با آن دست و پنجه نرم می‌کنند. در حالی که دانشمندان در تلاشند تا پازل پیچیده علت اوتیسم را کامل کنند، آنچه تاکنون مشخص شده این است که این اختلال ریشه در ترکیبی پیچیده از عوامل ژنتیکی و محیطی دارد.
ژنتیک، نقش اصلی را ایفا می‌کند. مطالعات متعدد نشان می‌دهند که احتمال ابتلا به اوتیسم در خانواده‌هایی که سابقه این اختلال را دارند، بسیار بیشتر است. به عبارت دیگر، ژن‌ها می‌توانند نقش مهمی در ایجاد زمینه مستعد برای بروز اوتیسم ایفا کنند. اختلالات ژنتیکی مانند سندرم ایکس شکننده یا توبروز اسکلروزیس نیز می‌توانند خطر ابتلا به اوتیسم را افزایش دهند.
علت اختلال اوتیسم چیست؟
اوتیسم یک اختلال عصبی و توسعه‌ای است که بر نحوه ارتباط و تعامل فرد با سایرین تأثیر می‌گذارد. علت اوتیسم هنوز مشخص نیست، اما به نظر می‌رسد که ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی در ایجاد آن مؤثر باشند. در خانواده‌هایی که سابقه اوتیسم دارند، احتمال ابتلای فرزندان بیشتر است. همچنین، سن بالای والدین در زمان تولد، زایمان زودرس و وزن کم نوزاد می‌توانند به عنوان عواملی خطرزا در نظر گرفته شوند.
عوامل محیطی نیز نقش مهمی ایفا می‌کنند، به عنوان مثال، قرارگیری مادر در دوران بارداری در معرض آلودگی‌های هوا یا عفونت‌های ویروسی می‌تواند احتمال بروز اوتیسم را افزایش دهد.
مصرف برخی داروها یا گیاهان دارویی در دوران بارداری هم ممکن است با افزایش احتمال اوتیسم در نوزاد مرتبط باشد. توجه به این عوامل می‌تواند به پیشگیری از اوتیسم و بهبود شرایط افراد مبتلا کمک کند.
آیا اوتیسم ریشه ژنتیکی دارد؟
نقش عوامل ژنتیکی در بروز اوتیسم بسیار برجسته است. تخمین‌ها حاکی از آن است که حدود ۸۰ درصد از موارد اوتیسم با زمینه‌های ژنتیکی مرتبط هستند. این بدان معناست که اگر یکی از دوقلوهای همسان به اوتیسم مبتلا باشد، احتمال ابتلای دوقلوی دیگر نیز حدود ۸۰ درصد است. در دوقلوهای ناهمسان که تنها نیمی از ژن‌های مشابه دارند، این احتمال به حدود ۴۰ درصد کاهش می‌یابد، اما همچنان بیانگر تأثیر قوی ژنتیک است.
داشتن سابقه خانوادگیو علت اوتیسم نیز می‌تواند خطر ابتلا به این اختلال را افزایش دهد. به بیان دیگر، افرادی که خواهر یا برادری مبتلا به اوتیسم دارند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا هستند. علاوه بر این، برخی از اختلالات ژنتیکی مانند سندرم ایکس شکننده، سندرم رت و توبروز اسکلروزیس به افزایش ریسک ابتلا به اوتیسم مرتبط هستند.
به طور کلی، شواهد نشان می‌دهند که ژنتیک نقش بسیار مهمی در شکل‌گیری اوتیسم دارد. با این وجود، این بدان معنا نیست که عوامل محیطی بی‌تأثیرند؛ بلکه به نظر می‌رسد ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی در ایجاد این اختلال دخیل باشند.
کدام عوامل ژنتیکی در بروز اوتیسم تأثیرگذار هستند؟
تحقیقات نشان می‌دهند که تغییرات ژنتیکی نقش مهمی در بروز علت اوتیسم دارند. اگرچه برخی ژن‌ها به طور مستقیم با این اختلال مرتبط شده‌اند، اما صدها ژن دیگر نیز می‌توانند در ایجاد آن تأثیر داشته باشند.
این تغییرات ژنتیکی ممکن است از والدین به فرزندان منتقل شوند یا به صورت خودبه‌خودی در سلول‌های جنسی یا جنین شکل گیرند.
داشتن سابقه اوتیسم در خانواده، احتمال ابتلا به این اختلال را افزایش می‌دهد. با این حال، پیش‌بینی دقیق بروز اوتیسم در افراد دارای سابقه خانوادگی هنوز امکان‌پذیر نیست.
باید توجه داشت که داشتن پیش‌زمینه ژنتیکی برای اوتیسم، به معنای حتمی بودن ابتلا به این اختلال نیست. در واقع، ترکیبی از عوامل محیطی و تعاملات پیچیده بین ژن‌ها و محیط در بروز اوتیسم نقش دارد.
آیا عوامل محیطی می‌توانند در بروز اوتیسم نقش داشته باشند؟
عوامل محیطی نیز در کنار ژنتیک می‌توانند خطر بروز علت اوتیسم را افزایش دهند. برخی تجربه‌ها و شرایط دوران بارداری و نوزادی که بر رشد مغزی تأثیر می‌گذارند، از جمله این عوامل به شمار می‌روند. به عنوان مثال، زایمان زودرس، وزن پایین هنگام تولد، دیابت و فشار خون بالا در مادر باردار، و عفونت‌های دوران بارداری، همگی با افزایش احتمال اوتیسم ارتباط دارند.
همچنین سن بالای پدر به‌عنوان یک عامل خطر مطرح است؛ احتمالاً با افزایش سن پدر، جهش‌های ژنتیکی ناگهانی افزایش می‌یابد که ممکن است در بروز این اختلال مؤثر باشد. برخی مطالعات نشان می‌دهند که قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا در دوران بارداری یا اوایل کودکی می‌تواند خطر ابتلا به اوتیسم را افزایش دهد.
با این حال، به دلیل پیچیدگی این عوامل و تعدد متغیرها، تعیین نقش دقیق هر یک از عوامل محیطی در بروز اوتیسم همچنان چالش‌برانگیز است.
آیا واکسن‌ها می‌توانند علت اوتیسم باشند؟
یکی از ادعاهای بحث‌برانگیز در سال‌های اخیر، ارتباط واکسیناسیون با بروز علت اوتیسم بوده است. این ادعا که در دهه ۱۹۹۰ مطرح شد و توجه برخی از والدین را جلب کرد، به سرعت توسط جامعه پزشکی و محققان رد شد. مطالعه‌ای که این فرضیه را مطرح کرده بود، به دلیل نقص‌های جدی در روش تحقیق و نمونه‌های محدود، از سوی جامعه علمی معتبر شناخته نشد و نویسنده آن نیز مقاله خود را پس گرفت.
تحقیقات گسترده‌ای که پس از آن انجام شدند، هیچ‌گونه ارتباطی میان واکسن‌ها، به ویژه واکسن MMR (سرخک، سرخجه و اوریون)، و اوتیسم نشان ندادند. هزاران مطالعه بزرگ‌مقیاس به طور قطعی این ادعا را رد کرده‌اند و تأیید کرده‌اند که واکسن‌ها ایمن هستند و ارتباطی با اوتیسم ندارند.
چرا باور به ارتباط واکسن و اوتیسم همچنان باقی مانده است؟
با وجود شواهد علمی قوی که این ادعا را رد می‌کنند، باور به ارتباط واکسن و اوتیسم در برخی جوامع همچنان پابرجاست. دلایل این باور به موارد زیر بازمی‌گردد:
- نگرانی از عوارض جانبی واکسن‌ها: برخی والدین از عوارض احتمالی واکسن‌ها هراس دارند و به دنبال توضیحاتی برای این نگرانی هستند.
- انتشار اطلاعات نادرست در فضای مجازی: اطلاعات نادرست و گمراه‌کننده درباره واکسن‌ها در شبکه‌های اجتماعی به سرعت پخش می‌شود و به این باورها دامن می‌زند.
- تمایل به یافتن علت برای بیماری پیچیده: والدینی که فرزندشان مبتلا به اوتیسم است، به دنبال پاسخی برای علت اوتیسم می‌گردند و ممکن است به فرضیات غیرعلمی نیز تکیه کنند.
با این حال، شواهد علمی تأیید می‌کنند که واکسن‌ها از ایمن‌ترین و مؤثرترین اقدامات پیشگیرانه در پزشکی هستند و ارتباطی با بروز اوتیسم ندارند.
خودداری از واکسیناسیون نه تنها کودکان را در معرض بیماری‌های خطرناک مانند سرخک، سرخجه و اوریون قرار می‌دهد، بلکه سلامت جامعه را نیز تهدید می‌کند.
چه عواملی در دوران بارداری می‌توانند خطر ابتلا به اوتیسم را افزایش دهند؟
مطالعات نشان می‌دهند که برخی عوامل محیطی و پزشکی در دوران بارداری می‌توانند احتمال بروز علت اوتیسم را بالا ببرند. به گفته مرکز کنترل بیماری‌ها، مصرف برخی داروها مانند تالیدومید و والپروئیک اسید در این دوره از عوامل خطر شناخته شده‌اند.
همچنین، تحقیقات اخیر نشان می‌دهد که مصرف داروهای ضد افسردگی در دوران بارداری ممکن است خطر اوتیسم را افزایش دهد؛ اگرچه این نتایج قطعی نیستند و برای تأیید به مطالعات بیشتری نیاز است.
علاوه بر داروها، عواملی مانند عفونت‌ها، بیماری‌های خودایمنی، دیابت و فشار خون بالا در بارداری نیز با افزایش خطر اوتیسم مرتبط هستند. احتمالاً این شرایط با ایجاد التهاب و تحریک واکنش ایمنی بدن به جنین، این اثر را ایجاد می‌کنند. همچنین، باردار شدن کوتاه‌مدت پس از سقط جنین ممکن است احتمال ابتلا به اوتیسم را افزایش دهد.
در مقابل، برخی شواهد حاکی از آن هستند که مصرف مکمل‌هایی مانند فولیک اسید، ویتامین B9 و ویتامین D در دوران بارداری می‌تواند به کاهش خطر اوتیسم کمک کند و اثر محافظتی داشته باشد.
علت ارتباط اوتیسم با دیابت و فقر آهن
ارتباط مستقیمی میان علت اوتیسم و بیماری‌هایی مانند دیابت و فقر آهن به صورت علمی اثبات نشده است. اگرچه برخی تحقیقات به احتمال وجود این ارتباط اشاره دارند، اما این مطالعات هنوز در مراحل ابتدایی قرار دارند و نیاز به پژوهش‌های بیشتری دارند.
یکی از دلایلی که ممکن است این ارتباط احتمالی را توضیح دهد، وجود برخی اختلالات متابولیکی در افراد مبتلا به اوتیسم است. این اختلالات ممکن است فرآیندهای پردازش قند و آهن را در بدن تحت تأثیر قرار دهند و در نتیجه، خطر دیابت و فقر آهن را در این افراد افزایش دهند. همچنین، برخی مطالعات نشان می‌دهند که التهاب مزمن، که در برخی افراد مبتلا به اوتیسم شایع است، ممکن است به مقاومت به انسولین و در نهایت به دیابت نوع ۲ منجر شود.
با این حال، باید به خاطر داشت که اوتیسم یک اختلال پیچیده است و عوامل مختلفی مانند ژنتیک، محیط و سیستم ایمنی در بروز آن مؤثرند. بنابراین، دیابت و فقر آهن را نمی‌توان به‌عنوان علت اوتیسم دانست؛ بلکه این شرایط ممکن است در برخی افراد مبتلا به اوتیسم به عنوان عوامل خطر یا عوارض همراه دیده شوند.
آیا سن بالای پدر و مادر علت بروز اوتیسم است؟
سن بالای پدران و به میزان کمتری مادران، به عنوان یکی از عواملی که خطر ابتلای فرزندان به اوتیسم را افزایش می‌دهد، شناخته شده است.
با افزایش سن پدران، احتمال بروز جهش‌های ژنتیکی جدید در اسپرم بیشتر می‌شود و این جهش‌ها می‌توانند به اختلالات رشدی مانند اوتیسم مرتبط باشند.
همچنین، تحقیقات نشان داده‌اند که سن بالای مادران نیز ممکن است با افزایش خطر ابتلای نوزاد به برخی اختلالات عصبی، از جمله اوتیسم، ارتباط داشته باشد.
با این حال، در حالی که ارتباط بین سن والدین و بروز اوتیسم به خوبی تأیید شده است، این ارتباط به این معنا نیست که همه کودکان متولد شده از والدین مسن‌تر به اوتیسم مبتلا می‌شوند. برای درک بهتر این مسئله و شناسایی دقیق‌تر علت اوتیسم، نیاز به تحقیقات جامع‌تر و دقیق‌تری وجود دارد.
آیا ازدواج‌های فامیلی علت بروز اوتیسم هستند؟
تحقیقات نشان داده‌اند که ازدواج‌های فامیلی می‌توانند خطر ابتلای فرزندان به برخی بیماری‌های ژنتیکی، از جمله اوتیسم، را افزایش دهند.
اما چرا ازدواج‌های فامیلی این خطر را افزایش می‌دهند؟ افراد خویشاوند دارای ژن‌های مشترک بیشتری نسبت به افرادی هستند که خویشاوند نیستند. اگر یکی از والدین دارای جهش ژنتیکی باشد، احتمال انتقال این جهش به فرزند در ازدواج‌های فامیلی بیشتر است. این جهش‌ها می‌توانند باعث بروز بیماری‌های ژنتیکی مختلفی، از جمله اوتیسم، شوند.
با این حال، باید توجه داشت که نه همه ازدواج‌های فامیلی به تولد فرزندان مبتلا به بیماری‌های ژنتیکی منجر می‌شود و نه همه زوج‌های خویشاوند فرزندان بیمار دارند؛ بسیاری از آنها فرزندان سالمی به دنیا می‌آورند.
چرا آمار ابتلا به اوتیسم در حال افزایش است؟
افزایش آمار ابتلا به اوتیسم در سال‌های اخیر، سوالی است که بسیاری از افراد را به خود مشغول کرده است. دلایل مختلفی برای این افزایش مطرح شده که هیچ یک به تنهایی نمی‌تواند به طور کامل این پدیده را توضیح دهد.
یکی از دلایل اصلی افزایش تشخیص اوتیسم، بهبود آگاهی و تشخیص این اختلال است. در گذشته، اوتیسم به اندازه امروز شناخته نشده بود و بسیاری از کودکان مبتلا به این اختلال به اشتباه به عنوان کودکانی با مشکلات رفتاری یا یادگیری طبقه‌بندی می‌شدند.
با افزایش آگاهی پزشکان، روان‌شناسان و والدین در مورد علائم اوتیسم، تشخیص زودهنگام این اختلال ممکن شده است. همچنین، با پیشرفت ابزارهای تشخیصی جدید، تشخیص اوتیسم به شکل دقیق‌تری انجام می‌شود و سرعت آن نیز افزایش یافته است.
چرا میزان ابتلا به اختلال اوتیسم در پسران بیشتر از دختران است؟
ابتلا به اختلال اوتیسم در پسران نسبت به دختران شایع‌تر است و این موضوع به دلایل بیولوژیکی و اجتماعی متعددی مرتبط می‌شود. به طور کلی، نسبت ابتلا به اوتیسم در پسران تقریباً چهار برابر بیشتر از دختران است و این نسبت از زمان‌های قدیم مشاهده شده است.
ممکن است تفاوت‌هایی در ساختار مغز، ژن‌ها یا هورمون‌های جنسی بین پسران و دختران وجود داشته باشد که آنها را به درجات مختلف مستعد ابتلا به اوتیسم می‌کند. برخی تحقیقات نشان می‌دهند که جهش‌های ژنتیکی خاص ممکن است در پسران بیشتر منجر به بروز علائم اوتیسم شود. همچنین، تفاوت در سطح هورمون تستوسترون نیز می‌تواند نقشی در این زمینه داشته باشد.
یکی از توضیحات محققان برای این تفاوت در شیوع بین دو جنس، وجود ویژگی‌های بیولوژیکی متفاوت در پسران و دختران است.
به عنوان مثال، نظریه‌ای به نام «تأثیر محافظتی زنان» مطرح شده که به این نکته اشاره دارد که دختران ممکن است به دلیل ویژگی‌های ژنتیکی خاص و تأثیرات بیولوژیکی که رفتارها و مهارت‌های شناختی را بهبود می‌بخشد، در برابر اوتیسم محافظت بیشتری داشته باشند.
همچنین، تفاوت‌های موجود در روش تشخیص اوتیسم در پسران و دختران نیز می‌تواند به این مسئله کمک کند. علائم اوتیسم در دختران ممکن است ظریف‌تر و کمتر آشکار باشد و به همین دلیل، تشخیص آنها دشوارتر است.
علاوه بر این، ابزارهای تشخیصی فعلی ممکن است بیشتر برای تشخیص اوتیسم در پسران طراحی شده باشند و به خوبی برای دختران کار نکنند. دختران همچنین ممکن است مهارت‌های اجتماعی بهتری داشته باشند و بتوانند علائم اوتیسم را به شکل مؤثرتری پنهان کنند.
این موضوع به این معنی است که اوتیسم در دختران ممکن است دیرتر یا کمتر از پسران شناسایی شود. همچنین، وجود مشاغل و علایق محدودتر در دختران می‌تواند تشخیص اختلالات مرتبط با آنها را دشوارتر کند.
در نهایت، ترکیب عواملی از جمله بیولوژیکی و اجتماعی به طور کلی بر میزان شیوع اوتیسم در بین پسران و دختران تأثیرگذار است.
سخن پایانی
با اینکه علت اوتیسم هنوز به طور دقیق شناسایی نشده است، تحقیقات حاکی از آن است که عوامل ژنتیکی، محیطی و نورولوژیکی ممکن است نقش کلیدی در بروز این اختلال ایفا کنند. برخی از پژوهشگران بر این باورند که ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی می‌تواند به عنوان عامل اساسی اوتیسم در نظر گرفته شود. همچنین، مطالعات نشان می‌دهند که تغییرات در ساختار مغزی و عملکرد نورون‌ها نیز می‌تواند در شکل‌گیری این اختلال مؤثر باشد.
اوتیسم به عنوان یکی از اختلالات طیف اوتیسم می‌تواند به مشکلاتی در زمینه ارتباطات اجتماعی، تعاملات انسانی و الگوهای رفتاری منجر شود. این اختلال تأثیرات عمیقی بر زندگی روزمره فرد دارد و نیازمند توجه و حمایت ویژه است. از آنجایی که علت دقیق اوتیسم هنوز ناشناخته باقی مانده است، تیم‌های پزشکی و روانشناسی از رویکردهای چند تخصصی برای تشخیص، مدیریت و درمان این اختلال بهره می‌برند تا به افراد مبتلا به اوتیسم کمک کنند تا کیفیت زندگی بهتری را تجربه کنند.
منبع: Psychologytoday