زندگی با اختلال شخصیت مرزی (BPD) می‌تواند مانند قدم زدن بر لبه‌ی یک تیغ باشد. احساساتی که با شدت تغییر می‌کنند، روابطی که در نوسان دارند، و هویتی که گویی در جریان است، دنیای درونی فرد مبتلا به این اختلال را توصیف می‌کنند.
اما این اختلال از جمله مسائل پیچیده‌ای است که نه تنها زندگی فرد مبتلا، بلکه اطرافیان او را نیز تحت تأثیر قرار میدهد.
درک و شناخت انواع اختلال شخصیت مرزی و علائم آن می‌تواند به افراد کمک کند تا با چالشهای آن بهتر مواجه شوند و برای درمان گام‌های موثرتری بردارند.
اختلال شخصیت مرزی تنها یک برچسب نیست، بلکه بازتابی از دردهای درونی و نیازهای احساسی عمیق است. افرادی که با این اختلال زندگی می‌کنند، اغلب در جستجوی ثباتی هستند که گویی از دسترسشان فراتر رفته است.
در این مطلب از کلینیک روانشناسی و مشاوره جوانه، به بررسی انواع اختلال شخصیت مرزی، ویژگی‌های آن و راه‌های مقابله و درمان می‌پردازد تا پرده‌ای از این جهان پیچیده برداشته و راهنمایی برای درک بهتر این اختلال ارائه کند.
انواع اختلال شخصیت مرزی کدام اند؟
چهار نوع مختلف از اختلال شخصیت مرزی وجود دارد که شامل موارد زیر میشوند:
- اختلال شخصیت مرزی ناامید: این افراد احساس غم و بی‌ارزشی زیادی دارند و اغلب از دیگران فاصله می‌گیرند.
- اختلال شخصیت مرزی آسیب‌رسان به خود: افرادی که به خودشان صدمه می‌زنند یا رفتارهایی انجام می‌دهند که به زندگی‌شان لطمه وارد میکند.
- اختلال شخصیت مرزی آزاردهنده: این افراد ممکن است با رفتارهای تهاجمی یا اذیت کردن دیگران تلاش کنند خشم یا ناراحتی خود را نشان دهند.
برای کسب اطلاعات بیشتر به مقاله اختلال شخصیت مرزی چیست؟ مراجعه کنید.
۱.اختلال شخصیت مرزی تکانشی
افرادی که به اختلال شخصیت مرزی تکانشی مبتلا هستند، معمولاً در کنترل رفتارهای ناگهانی و تکانه‌های خود با مشکل جدی مواجه‌اند. این افراد اغلب درگیر رفتارهای پرخطر و آسیب‌زننده میشوند و تمایل زیادی به برآورده شدن فوری نیازهای خود دارند. پاداش‌ها یا نتایجی که نیاز به صبر و انتظار دارند، برای آن‌ها جذابیت کمتری دارد.
ویژگی‌های رایج در افراد مبتلا به این نوع اختلال شامل موارد زیر است:
– رفتارهای افراطی: مانند پرخوری، خرج کردن بی‌رویه پول یا تصمیم‌گیری‌های ناگهانی و بی‌فکر.
رفتارهای پرخطر و آسیب‌رسان: این رفتارها شامل انجام فعالیت‌هایی مانند روابط جنسی پرخطر، مصرف بیش از حد الکل یا مواد مخدر، رانندگی در حالت نامناسب یا قمار میشود.
– رفتارهای خشم‌آلود و پرخاشگرانه: این افراد ممکن است دچار خشم غیرقابل کنترل شوند که به داد زدن، تخریب وسایل یا حتی خشونت فیزیکی منجر شود.
اختلال شخصیت مرزی نا امید یا دلسرد؛ ترکیبی از وابستگی و اجتناب
دومین انواع اختلال شخصیت مرزی، نوع دلسرد شده است. این افراد که گاهی به عنوان “مرزی با عملکرد بالا” یا “آرام” شناخته میشوند، ترکیبی خاص از وابستگی به دیگران و تلاش برای اجتناب از آسیب دیدن را نشان می‌دهند.
آن‌ها اغلب بسیار وفادار و فروتن هستند، به‌طوری که گاهی اوقات به دیگران بیش از حد وابسته میشوند و از آن‌ها جدا نمی‌شوند.
ویژگی‌های افراد مبتلا به این نوع اختلال عبارتند از:
– هویت وابسته به روابط: این افراد هویت خود را به شدت با روابطشان، به‌ویژه روابط عاشقانه، گره می‌زنند. پایان یک رابطه نزدیک می‌تواند باعث بی‌ثباتی شدید روحی آن‌ها شود و مدیریت احساسات برایشان سخت شود.
– ترس از ترک شدن: این افراد معمولاً ترس شدیدی از تنها ماندن دارند که باعث احساس ناامنی و شک به خود میشود. وقتی یک رابطه مهم تمام میشود، ممکن است برای کنار آمدن با شرایط دچار چالش شوند.
– احساس افسردگی و ضعف: اغلب با احساسات غم و ناتوانی دست به گریبان‌اند. حتی کارهای ساده ممکن است برایشان سخت به نظر برسد، و همین موضوع باعث میشود که بیش از حد به حمایت دیگران تکیه کنند. این وابستگی گاهی می‌تواند ناسالم شود.
– ناتوانی در نشان دادن خشم: این افراد معمولاً خشم خود را درونی می‌کنند، زیرا نشان دادن آن را با شخصیت خود در تضاد می‌بینند. این موضوع ممکن است به رفتارهای خودآزاردهنده یا افکار منفی درباره خود منجر شود.
۳. اختلال شخصیت مرزی خودویرانگر؛ جنگ با خود
افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی خودویرانگر معمولاً با احساس نفرت از خود درگیر هستند و این حس تلخ، تأثیر زیادی بر رفتار و تصمیمات آن‌ها می‌گذارد. این نوع اختلال شامل رفتارهایی است که به طور مستقیم یا غیرمستقیم به خود فرد آسیب می‌رسانند.
برخی از رفتارهای رایج در این افراد شامل موارد زیر است:
– خودآزاری: رفتارهایی مانند بریدن، سوزاندن یا خراشیدن پوست.
– سوءمصرف مواد: مصرف بی‌رویه داروهای تجویزی یا مواد مخدر تفریحی.
– فعالیت‌های پرخطر: شرکت در کارهایی که هیجان‌زا اما پرخطر هستند، مانند رانندگی بی‌محابا یا ورزش‌های خطرناک بدون آمادگی.
– تهدید به خودکشی: برخی از این افراد ممکن است با تهدید به خودکشی احساسات خود را نشان دهند.
علائم این نوع اختلال گاهی شبیه سایر انواع اختلال شخصیت مرزی است، اما نشانه‌های دیگری نیز وجود دارد که ممکن است آن را متمایز کند:
– کاهش نیاز به خواب.
– افزایش انرژی غیرمعمول.
– احساسات سرخوشانه غیرطبیعی.
البته، این نشانه‌ها می‌توانند علائم دوره شیدایی یا اختلال دوقطبی نیز باشند. به همین دلیل، مراجعه به یک متخصص روانشناسی یا روان‌پزشکی برای تشخیص دقیق و دریافت درمان مناسب بسیار ضروری است.
۴. اختلال شخصیت مرزی آزاردهنده:
اختلال شخصیت مرزی آزاردهنده (که گاهی اوقات به عنوان یک زیرمجموعه از اختلال شخصیت مرزی در نظر گرفته میشود) نوعی اختلال روانی است که با الگوهای پایدار و ناسالم در تفکر، احساس و رفتار مشخص میشود. افرادی که به این اختلال مبتلا هستند، معمولاً در روابط بین فردی خود با مشکل مواجه میشوند و ممکن است رفتارهای آزاردهنده و تکانشی از خود نشان دهند.
انواع اختلال شخصیت مرزی (BPD) و روش‌های درمان آن
افرادی که به انواع مختلف اختلال شخصیت مرزی مبتلا هستند، اغلب برای مدیریت علائمی مانند اضطراب و تغییرات ناگهانی خلق و خو به دارو نیاز دارند.
داروها می‌توانند به کاهش رفتارهای خودآسیب‌رسان و پیشگیری از خودکشی کمک کنند. علاوه بر این، روش‌های درمانی موثر نقش مهمی در بهبود شرایط سلامت روان این افراد ایفا می‌کنند.
روش‌های درمانی مختلف برای انواع اختلال شخصیت مرزی
– درمان برای اختلال شخصیت مرزی تکانشی: برای افراد مبتلا به این نوع، درمان شناختی-رفتاری (CBT) و رفتاردرمانی دیالکتیکی (DBT) از موثرترین روش‌ها هستند. این درمان‌ها به افراد کمک می‌کنند تا تصمیم‌گیری بهتری داشته باشند و رفتارهای تکانشی را کنترل کنند.
– درمان برای اختلال شخصیت مرزی دلسرد: روان‌درمانی، به‌ویژه DBT، CBT، و درمان مبتنی بر ذهن‌آگاهی (MBT) در مدیریت علائم این نوع اختلال بسیار موثر هستند. این روش‌ها به بهبود احساسات، ارتباطات و کنار آمدن با چالش‌ها کمک می‌کنند.
– درمان برای اختلال شخصیت مرزی آزاردهنده (Petulant): رفتاردرمانی دیالکتیکی (DBT) برای این نوع توصیه میشود. این روش به افراد کمک میکند تا مهارت‌هایی مانند تنظیم احساسات، مدیریت تنش‌ها و بهبود روابط بین فردی را بیاموزند.
– درمان برای اختلال شخصیت مرزی خودویرانگر: رفتاردرمانی دیالکتیکی (DBT) و درمان طرحواره‌محور (SFT) که ترکیبی از CBT و بررسی عمیق‌تر الگوهای رفتاری است، در درمان این نوع موثر شناخته شده‌اند. این روش‌ها به کاهش رفتارهای آسیب‌رسان و بهبود سلامت روان کمک می‌کنند.
رویکرد درمانی برای هر فرد و نوع اختلال می‌تواند متفاوت باشد، و مشاوره با یک متخصص سلامت روان برای تعیین بهترین روش درمانی ضروری است.
سخن پایانی
اختلال شخصیت مرزی یک وضعیت پیچیده و چالش‌برانگیز است که درک و مدیریت آن نیازمند آگاهی و حمایت مناسب است.
انواع اختلال شخصیت مرزی، هر کدام ویژگی‌ها و رفتارهای متفاوتی را نشان می‌دهند، اما همه آن‌ها تأثیر عمیقی بر زندگی فرد و اطرافیان او دارند.
خوشبختانه، با پیشرفت‌های درمانی مانند رفتاردرمانی دیالکتیکی (DBT)، درمان شناختی-رفتاری (CBT)، و روش‌های نوینی مانند درمان طرحواره‌محور، امید به بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا به این اختلال بیشتر از همیشه است.
همراهی متخصصان سلامت روان و حمایت خانواده نقش مهمی در موفقیت درمان دارد. با آگاهی بیشتر، می‌توان به افراد مبتلا کمک کرد تا زندگی پربارتر و سالم‌تری داشته باشند.
منبع: verywellhealth
