اختلال خوابگردی چیست؟ خوابگردی، یا همان راه رفتن در خواب، یک اختلال خواب است که در آن فرد در طول خواب عمیق، از خواب برمی‌خیزد و بدون آگاهی کامل، اقدام به راه رفتن یا انجام فعالیت‌های دیگری می‌کند.
این پدیده به عنوان یکی از اختلالات پاراسومنیا شناخته می‌شود و زمانی رخ می‌دهد که مغز فرد به طور کامل از خواب بیدار نشده است.
در این حالت، بدن فرد ممکن است به صورت خودکار به فعالیت بپردازد، در حالی که ذهن او هنوز در دنیای خواب سیر می‌کند. خوابگردی معمولاً در کودکان شایع‌تر است و اغلب با افزایش سن کاهش می‌یابد. هرچند این اختلال اغلب بی‌ضرر است، اما در برخی موارد می‌تواند خطرناک باشد و نیاز به مراقبت پزشکی دارد.
در این مطلب از کلینیک روانشناسی و مشاوه جوانه به بررسی علائم و عوارض اختلال خوابگردی، روش های درمانی آن می پردازیم پس تا انتهای مطلب با ما همراه باشید.
راه رفتن در خواب یا اختلال خوابگردی چیست؟
اگر بخواهیم اختلال خوابگردی چیست؟ را با زبان ساده تعریف کنیم می‌توان گفت که راه رفتن در خواب یا خوابگردی (Somnambulism) یک اختلال خواب است که در آن فرد در حالت خواب عمیق، از رختخواب خود بلند شده و شروع به راه رفتن یا انجام فعالیت‌های دیگر می‌کند، در حالی که کاملاً از محیط اطراف خود آگاه نیست و پس از بیدار شدن نیز چیزی از این وقایع به یاد نمی‌آورد.
این اختلال بیشتر در کودکان شایع است و اغلب با افزایش سن بهبود می‌یابد، اما می‌تواند در بزرگسالان نیز رخ دهد.
خوابگردی به عنوان یکی از انواع پاراسومنیا دسته‌بندی می‌شود؛ پاراسومنیا به دسته‌ای از اختلالات خواب گفته می‌شود که شامل رفتارهای غیرطبیعی یا ناخواسته در طول خواب، مانند صحبت کردن در خواب، وحشت شبانه و دندان قروچه است.
علت دقیق خوابگردی هنوز به طور کامل مشخص نیست، اما عوامل مختلفی می‌توانند در بروز آن نقش داشته باشند.
عوامل ژنتیکی و سابقه خانوادگی در ابتلا به این اختلال بسیار مؤثر است. همچنین، کمبود خواب، استرس، خستگی، مصرف الکل یا برخی داروها، و تب نیز می‌توانند محرک‌هایی برای بروز حملات خوابگردی باشند.
برخی از بیماری‌ها مانند آپنه خواب (وقفه تنفسی در خواب) و سندرم پای بی‌قرار نیز با افزایش احتمال خوابگردی مرتبط هستند.
راه رفتن در خواب چقدر رایج است؟
همان طور که خوابگردی چیست؟ را برای شما توضیح داده‌ایم که که با نام علمی سومنامبولیسم (Somnambulism) نیز شناخته می‌شود، یک اختلال خواب نسبتاً شایع است که در آن فرد در حالت خواب عمیق از رختخواب بلند شده و شروع به راه رفتن یا انجام فعالیت‌های دیگر می‌کند. آمارها نشان می‌دهد که تقریباً ۷ درصد از افراد حداقل یک بار در طول زندگی خود این تجربه را داشته‌اند.
این اختلال معمولاً در دوران کودکی آغاز می‌شود و خوشبختانه بیشتر افراد با رسیدن به سن بلوغ، این مشکل را پشت سر می‌گذارند. با این حال، خوابگردی همچنان می‌تواند در بزرگسالی نیز رخ دهد.
بر اساس تحقیقات، در طول یک سال، حدود ۵ تا ۱۵ درصد از کودکان، به ویژه در بازه سنی ۴ تا ۸ سالگی، دوره‌هایی از خوابگردی را تجربه می‌کنند.
این آمار نشان می‌دهد که کودکان در این سنین بیشتر مستعد این اختلال هستند. در بزرگسالان، شیوع خوابگردی بسیار کمتر است و حدود ۱ تا ۱.۵ درصد از بزرگسالان این مشکل را تجربه می‌کنند.
این تفاوت در شیوع نشان می‌دهد که با افزایش سن و تکامل سیستم عصبی، احتمال بروز خوابگردی کاهش می‌یابد.
علائم و نشانه‌های اختلال خوابگردی چیست؟
علائم و ویژگی‌های راه رفتن در خواب می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- بیداری جزئی: فرد در حالت بین خواب و بیداری قرار دارد؛ یعنی نه کاملاً بیدار است و نه کاملاً خواب.
- زمان وقوع: معمولاً در یک تا سه ساعت اولیه پس از به خواب رفتن، یعنی در مرحله خواب عمیق، اتفاق می‌افتد.
- ناهماهنگی حرکات: حرکات فرد ممکن است ناهماهنگ، دست و پا چلفتی و بدون ظرافت باشد.
- آگاهی محدود: فرد به طور کامل از محیط اطراف خود آگاه نیست و ممکن است به محرک‌های محیطی پاسخ ندهد. حتی اگر چشمانش باز باشد، دید او محدود است و تمرکز ندارد.
- فراموشی: فرد پس از بیدار شدن، هیچ چیز از آنچه در طول خوابگردی انجام داده است به یاد نمی‌آورد. این مشخصه اصلی خوابگردی است.
- محدودیت در انجام کارهای پیچیده: فرد معمولاً قادر به انجام کارهای پیچیده مانند باز کردن قفل در یا حل مسائل نیست، زیرا دسترسی به مهارت‌های شناختی و هماهنگی لازم را ندارد.
- رویا پردازی در خواب: گاهی اوقات، رفتارهای فرد در خوابگردی ممکن است با محتوای رویایی که می‌بیند مرتبط باشد. برای مثال، ممکن است فرد در خواب صحبت کند یا رفتاری را که در خواب می‌بیند، تقلید کند.
- ادرار کردن در مکان‌های نامناسب: در برخی موارد، افراد ممکن است در مکان‌های غیرمعمول مانند گوشه اتاق یا کمد لباس ادرار کنند.
- خوردن در خواب: فرد ممکن است در حالت خواب، غذا بخورد. این می‌تواند شامل خوردن غذاهای غیرمعمول، مواد غیرخوراکی یا غذاهای پرکربوهیدرات باشد. فرد ممکن است صبح روز بعد، آثار غذا را در رختخواب یا آشپزخانه پیدا کند و به دلیل مصرف کالری اضافی در طول خواب، دچار افزایش وزن شود.
در بیشتر موارد، افراد در حین خوابگردی قادر به انجام فعالیت‌های پیچیده نیستند. با این حال، در موارد نادر، گزارش‌هایی از رانندگی یا آشپزی در حالت خوابگردی وجود داشته است.
کمبود خواب، به ویژه اگر فرد بیش از ۲۴ ساعت نخوابیده باشد، احتمال انجام رفتارهای پیچیده در هنگام خوابگردی را افزایش می‌دهد.
در نهایت، اگر شما یا کسی که می‌شناسید علائم راه رفتن در خواب را تجربه می‌کنید، توصیه می‌شود با پزشک متخصص خواب مشورت کنید. پزشک می‌تواند با بررسی دقیق وضعیت و انجام آزمایش‌های لازم، علت این اختلال را تشخیص داده و درمان مناسب را تجویز کند.
آیا بیدار کردن یک خوابگرد خطرناک است و چرا؟
اگر فردی را در حین راه رفتن در خواب بیدار کنید، ممکن است دچار گیجی و سردرگمی شود. در موارد نادر، این احتمال وجود دارد که فرد از ترس یا عصبانیت، به عاملی که باعث بیداری او شده (چه شیء و چه شخص) واکنش نشان دهد.
بنابراین، اگر مجبور به بیدار کردن فردی هستید که در خواب راه می‌رود، این کار را به آرامی و با احتیاط انجام دهید و از ایجاد ترس یا وحشت در او پرهیز کنید.
بهترین و ایمن‌ترین روش برخورد با افراد خوابگرد، هدایت آرام آنها به سمت تختخوابشان است. در بیشتر مواقع، آنها به راحتی دوباره به خواب می‌روند و هیچ چیز از اتفاقاتی که افتاده به خاطر نمی‌آورند.
به طور خلاصه، نکات زیر را در نظر داشته باشید:
- از بیدار کردن ناگهانی فرد خوابگرد خودداری کنید. این کار می‌تواند باعث گیجی، ترس و حتی پرخاشگری او شود.
- اگر مجبور به بیدار کردن او هستید، به آرامی و با لحنی ملایم او را صدا کنید.
- بهترین راه، هدایت آرام فرد به سمت تختخوابش است.
- در بیشتر موارد، فرد پس از بازگشت به خواب، چیزی از اتفاقات رخ داده را به یاد نمی‌آورد.
رعایت این نکات می‌تواند از بروز واکنش‌های ناخوشایند در فرد خوابگرد جلوگیری کند و تجربه بهتری را برای او و اطرافیانش فراهم آورد.
چه چیزی باعث خوابگردی می شود؟
کارشناسان هنوز به طور قطعی نمی‌دانند چرا راه رفتن در خواب اتفاق می‌افتد و مکانیسم دقیق آن مشخص نیست. با این حال، تحقیقات نشان داده‌اند که عوامل مختلفی می‌توانند در بروز این اختلال نقش داشته باشند. در حال حاضر، قوی‌ترین عاملی که محققان با اطمینان به آن اشاره می‌کنند، ژنتیک است.
وراثت نقش بسیار مهمی در خوابگردی ایفا می‌کند. به این معنی که اگر والدین یا بستگان نزدیک فرد سابقه خوابگردی داشته باشند، احتمال ابتلای او به این اختلال بیشتر خواهد بود. همانطور که اشاره کردید:
- اگر یکی از والدین سابقه راه رفتن در خواب داشته باشد، احتمال ابتلای فرزندشان به این اختلال ۴۷ درصد است.
- اگر هر دو والدین سابقه خوابگردی داشته باشند، این احتمال به ۶۲ درصد افزایش می‌یابد.
این آمار نشان می‌دهد که ژن‌ها نقش بسیار پررنگی در استعداد فرد به خوابگردی دارند.
علاوه بر این، تحقیقات ژنتیکی نیز به شناسایی ژن‌های خاصی مرتبط با خوابگردی کمک کرده است. به عنوان مثال، مطالعه‌ای نشان داده است که یک جهش ژنی خاص به نام HLA-DQB1*05 با افزایش خطر راه رفتن در خواب در افراد سفیدپوست مرتبط است. این یافته نشان می‌دهد که عوامل ژنتیکی خاص می‌توانند فرد را مستعد ابتلا به این اختلال کنند.
با این حال، ژنتیک تنها عامل مؤثر در بروز خوابگردی نیست. عوامل دیگری نیز می‌توانند در ایجاد یا تشدید این اختلال نقش داشته باشند، از جمله:
- کمبود خواب یا خستگی بیش از حد می‌تواند احتمال بروز خوابگردی را افزایش دهد.
- استرس‌های روحی و اضطراب نیز می‌توانند به عنوان محرک‌هایی برای خوابگردی عمل کنند.
- مصرف برخی داروها مانند داروهای خواب‌آور، آرام‌بخش‌ها و برخی داروهای روانپزشکی می‌توانند عوارض جانبی از جمله خوابگردی داشته باشند.
- بیماری‌هایی که با تب همراه هستند نیز می‌توانند باعث بروز خوابگردی شوند.
- برخی اختلالات خواب مانند آپنه خواب (وقفه تنفسی در خواب) و سندرم پای بی‌قرار نیز می‌توانند با خوابگردی مرتبط باشند.
- مصرف الکل می‌تواند باعث بی‌ثباتی در مراحل خواب شود و احتمال خوابگردی را افزایش دهد.
در نتیجه، اگرچه ژنتیک عامل مهمی در تعیین استعداد فرد به خوابگردی است، عوامل محیطی و سایر شرایط پزشکی نیز می‌توانند در بروز این اختلال نقش داشته باشند. تحقیقات همچنان ادامه دارد تا بتوان به درک دقیق‌تری از علل و مکانیسم‌های خوابگردی دست یافت.
عوامل خطر برای اختلال خوابگردی چیست؟
چندین عامل می‌تواند باعث شود که فرد در خواب راه برود. این عوامل عبارتند از:
- کم‌خوابی: افرادی که خواب کافی ندارند، بیشتر در معرض خطر راه رفتن در خواب هستند. کم‌خوابی می‌تواند باعث بروز حرکات پیچیده‌تری نیز در خواب شود.
- اختلالات خواب: داشتن اختلالاتی مانند آپنه خواب می‌تواند خطر راه رفتن در خواب را بالا ببرد. این اختلالات بر چرخه خواب افراد تأثیر می‌گذارند.
- الکل: مصرف الکل قبل از خواب می‌تواند روی کیفیت خواب اثر بگذارد و ممکن است باعث شروع راه رفتن در خواب شود.
- سلامت روان: تحقیقات نشان می‌دهد که اضطراب، استرس، آسیب‌های دوران کودکی و اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) می‌توانند خطر راه رفتن در خواب را افزایش دهند.
- بیماری تیروئید: فعالیت زیاد تیروئید (پرکاری تیروئید) می‌تواند به راه رفتن در خواب منجر شود، گرچه این مورد نادر است.
- بیماری‌های مغزی: برخی از بیماری‌های دژنراتیو مغز، مانند بیماری پارکینسون، می‌توانند منجر به راه رفتن در خواب شوند. همچنین شرایط نادری مانند سندرم اسمیت-ماگنیس نیز ممکن است این پدیده را ایجاد کند.
- محرک‌های محیطی: مواردی مانند بیماری (با یا بدون تب)، پر بودن مثانه یا صداهایی که ممکن است فرد را از خواب بیدار کنند، می‌توانند در افرادی که مستعد راه رفتن در خواب هستند، این رفتار را تحریک نمایند.
به طور خلاصه، عوامل مختلفی از جمله کمبود خواب، اختلالات خواب دیگر، مصرف الکل، مشکلات روحی و روانی، مشکلات تیروئید، بیماری‌های مغزی و محرک‌های محیطی می‌توانند در بروز راه رفتن در خواب نقش داشته باشند.
چه داروهایی باعث خوابگردی می‌شوند؟
برخی داروها می‌توانند احتمال بروز راه رفتن در خواب را افزایش دهند. تحقیقات نشان داده است که داروهای زیر ممکن است در ایجاد دوره‌های راه رفتن در خواب نقش داشته باشند:
داروهایی که می‌توانند به راه رفتن در خواب تحریک کنند:
- زولپیدم (Ambien®)
- کوئتیاپین (Seroquel®)
- متوپرولول (Lopressor®)
اگر فکر می‌کنید دارویی که مصرف می‌کنید (یا دارویی که یکی از نزدیکانتان مصرف می‌کند) ممکن است در بروز راه رفتن در خواب نقش داشته باشد، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید. پزشک می‌تواند داروهای مصرفی شما را بررسی کرده و تشخیص دهد که آیا ارتباطی بین آنها و راه رفتن در خواب وجود دارد یا خیر.
روش‌های تشخیص اختلال خوابگردی چیست؟
تشخیص راه رفتن در خواب معمولاً بر اساس شرح رفتارهای فرد در هنگام خواب توسط خود فرد یا اطرافیان صورت می‌گیرد.
پزشک معالج می‌تواند با بررسی این توضیحات، تشخیص اولیه را انجام دهد. افرادی که شاهد این رفتارها بوده‌اند، مانند اعضای خانواده یا همسر، می‌توانند با ارائه جزئیات دقیق در مورد زمان شروع، مدت زمان، نوع حرکات و رفتارهای فرد در هنگام خواب، اطلاعات بسیار ارزشمندی را در اختیار پزشک قرار دهند که به تشخیص صحیح کمک می‌کند.
تهیه ویدیو از فرد در هنگام راه رفتن در خواب، با استفاده از تلفن همراه یا دوربین‌های مداربسته، نیز می‌تواند بسیار مفید باشد. از آنجایی که این حالت ممکن است هر شب رخ ندهد، ضبط ویدئویی آن می‌تواند به پزشک در تشخیص قطعی کمک کند و جایگزین مناسبی برای ثبت آن در مطالعات خواب باشد.
مطالعه کامل خواب یا پلی‌سومنوگرافی، دقیق‌ترین روش پزشکی برای تشخیص و تأیید راه رفتن در خواب است. در این آزمایش، فعالیت‌های مختلف بدن مانند امواج مغزی، حرکات چشم، فعالیت عضلات، ضربان قلب و تنفس در طول خواب ثبت می‌شوند.
با این حال، انجام پلی‌سومنوگرافی در همه موارد ضروری نیست و معمولاً در شرایط خاصی توصیه می‌شود. این شرایط عبارتند از:
- زمانی که پزشک به تشخیص دیگری غیر از راه رفتن در خواب مشکوک باشد و بخواهد آن را از سایر اختلالات خواب مانند تشنج‌های مرتبط با خواب یا اختلال رفتاری REM (حرکت سریع چشم) افتراق دهد.
- زمانی که راه رفتن در خواب منجر به آسیب دیدگی فرد یا ایجاد اختلال جدی در خواب سایر افراد خانواده شود.
در برخی موارد، پزشک ممکن است آزمایش‌های دیگری مانند الکترومیوگرافی (EMG) برای بررسی فعالیت عضلات یا الکتروانسفالوگرافی (EEG) برای بررسی فعالیت الکتریکی مغز را به منظور رد سایر بیماری‌های احتمالی که می‌توانند با راه رفتن در خواب اشتباه گرفته شوند، تجویز کند.
به طور خلاصه، تشخیص راه رفتن در خواب بیشتر بر اساس شرح حال و مشاهدات اطرافیان و در صورت لزوم با انجام پلی‌سومنوگرافی و سایر آزمایش‌های تکمیلی صورت می‌گیرد.
اختلال خوابگردی چگونه درمان می شود و آیا درمانی دارد؟
راه رفتن در خواب در بسیاری از موارد نیازی به درمان مستقیم ندارد و اغلب خود به خود با افزایش سن کاهش می‌یابد. با این حال، در مواردی که این عارضه مکرر باشد، باعث آسیب شود یا زندگی فرد و اطرافیانش را مختل کند، روش‌های درمانی مختلفی وجود دارد که پزشک می‌تواند توصیه کند. این روش‌ها عمدتاً غیر دارویی هستند و شامل موارد زیر می‌شوند:
۱. تکنیک‌های آرام‌سازی و مدیریت استرس:
استرس و اضطراب می‌توانند محرک‌هایی برای راه رفتن در خواب باشند. بنابراین، یادگیری و تمرین تکنیک‌های آرام‌سازی مانند مدیتیشن، یوگا، تنفس عمیق و تصویرسازی ذهنی می‌تواند به کاهش سطح استرس و در نتیجه کاهش احتمال بروز دوره‌های راه رفتن در خواب کمک کند.
۲. درمان اختلالات زمینه‌ای:
برخی اختلالات خواب مانند آپنه انسدادی خواب (وقفه تنفسی در خواب) می‌توانند باعث برانگیختگی‌های ناگهانی از خواب و در نتیجه راه رفتن در خواب شوند. درمان این اختلالات زمینه‌ای می‌تواند به بهبود کیفیت خواب و کاهش دفعات راه رفتن در خواب کمک کند.۳. روان‌درمانی:
در مواردی که عوامل روانی مانند اضطراب، استرس، تروما یا سایر مشکلات سلامت روان در بروز راه رفتن در خواب نقش داشته باشند، مراجعه به یک متخصص روان‌درمانگر می‌تواند مفید باشد. روان‌درمانی به فرد کمک می‌کند تا با این عوامل مقابله کند و الگوهای خواب بهتری را ایجاد کند.۴. بیداری برنامه‌ریزی شده:
این روش برای افرادی که دوره‌های راه رفتن در خواب آنها در زمان‌های مشخصی از شب (معمولاً در چند ساعت اول پس از به خواب رفتن) رخ می‌دهد، مؤثر است. در این روش، فرد یا والدین کودک، زمان معمول شروع راه رفتن در خواب را برای چند شب ثبت می‌کنند. سپس، فرد ۱۵ تا ۳۰ دقیقه قبل از آن زمان مشخص، به طور برنامه‌ریزی شده بیدار می‌شود و پس از چند دقیقه دوباره به خواب می‌رود.
این کار می‌تواند چرخه خواب را مختل کرده و از بروز راه رفتن در خواب جلوگیری کند.به طور خلاصه، درمان راه رفتن در خواب معمولاً شامل روش‌های غیر دارویی مانند مدیریت استرس، درمان اختلالات زمینه‌ای، روان‌درمانی و بیداری برنامه‌ریزی شده است.
در بیشتر موارد، نیازی به دارو نیست و این روش‌ها می‌توانند به طور مؤثری به کاهش یا توقف این عارضه کمک کنند. در صورت تداوم مشکل، حتماً با پزشک متخصص مشورت کنید.
بهترین داروهای اختلال شب گردی چیست؟
هیچ داروی خاصی که توسط سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) برای درمان راه رفتن در خواب تأیید شده باشد، وجود ندارد.
با این حال، در برخی موارد، پزشک ممکن است داروهایی را تجویز کند که بر سطح انتقال‌دهنده‌های عصبی تأثیر می‌گذارند، اگرچه شواهد قطعی مبنی بر اثربخشی این داروها برای درمان راه رفتن در خواب در دست نیست. انتقال‌دهنده‌های عصبی مواد شیمیایی هستند که در مغز برای انتقال پیام‌ها و کنترل فرآیندهای مختلف در سراسر سیستم عصبی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
داروهایی که می‌توانند بر انتقال‌دهنده‌های عصبی تأثیر بگذارند عبارتند از:
- گاباپنتین: این دارو معمولاً برای درمان تشنج و دردهای عصبی استفاده می‌شود.
- داروهای ضد افسردگی: برخی از داروهای ضد افسردگی می‌توانند بر سطح برخی از انتقال‌دهنده‌های عصبی مانند سروتونین و نوراپی‌نفرین تأثیر بگذارند.
علاوه بر این، پزشک ممکن است داروهای آرام‌بخش را نیز برای کاهش احتمال برانگیختگی در طول خواب تجویز کند. این داروها می‌توانند به بهبود کیفیت خواب و کاهش دفعات بیدار شدن ناگهانی از خواب کمک کنند، که به نوبه خود ممکن است از بروز راه رفتن در خواب جلوگیری کند.
راه رفتن در خواب چقدر طول می کشد؟
راه رفتن در خواب معمولاً وضعیتی است که کودکان با رسیدن به سن بلوغ، آن را پشت سر می‌گذارند و بهبود می‌یابند. به طوری که تنها حدود ۱ درصد از افرادی که در دوران کودکی دچار راه رفتن در خواب بوده‌اند، این وضعیت را در بزرگسالی نیز تجربه می‌کنند.
حتی اگر این مشکل تا بزرگسالی ادامه پیدا کند، معمولاً با افزایش سن، دفعات و شدت آن کاهش می‌یابد. به عبارت دیگر، احتمال بروز این حالت در سنین بالاتر کمتر شده و به مرور زمان، شدت آن نیز خفیف‌تر می‌شود.
این روند نشان می‌دهد که راه رفتن در خواب در بیشتر موارد، یک مشکل گذرا در دوران کودکی است و به ندرت به صورت مزمن تا بزرگسالی ادامه پیدا می‌کند.
عوارض اختلال خوابگردی چیست؟
راه رفتن در خواب معمولاً یک وضعیت جدی تلقی نمی‌شود، اما افرادی که این تجربه را دارند، به دلیل انجام فعالیت‌ها در حالت خواب و عدم آگاهی کامل از محیط اطراف، بیشتر در معرض خطر آسیب‌دیدگی قرار می‌گیرند.
این خطرات شامل مواردی مانند افتادن از پله‌ها، پریدن از پنجره (که بسیار نادر است اما گزارش شده)، رانندگی در حالت خواب (که باز هم بسیار نادر است)، خوردن و آشپزی در خواب (که می‌تواند منجر به مسمومیت یا سوختگی شود) و حتی بروز رفتارهای خشونت‌آمیز می‌شود.
اگرچه رفتارهای خشونت‌آمیز در طول خوابگردی بسیار نادر هستند، اما آگاهی از این خطرات و اتخاذ تدابیر ایمنی برای پیشگیری از وقوع حوادث ناگوار ضروری است.
به طور خلاصه، در حالی که خودِ راه رفتن در خواب معمولاً جای نگرانی ندارد، خطرات ناشی از فعالیت‌های ناخودآگاهانه در این حالت، اهمیت توجه و مراقبت را افزایش می‌دهد.
چگونه از خودم مراقبت کنم؟
برای کاهش احتمال آسیب‌دیدگی در افراد مبتلا به خوابگردی، می‌توان اقدامات متعددی انجام داد که در ادامه به آنها اشاره می‌شود:
- قفل کردن درها و پنجره‌ها: از آنجا که افراد در حالت خوابگردی معمولاً در حل مسائل و انجام کارهای پیچیده دچار مشکل هستند، قفل کردن درها و پنجره‌ها روشی مؤثر برای محدود کردن مسیر حرکت آنها و جلوگیری از خروجشان از منزل و خطرات احتمالی بیرون از خانه است. استفاده از قفل و بست‌های ایمن می‌تواند بسیار مفید باشد.
- برداشتن اشیاء شکستنی: اشیاء شکستنی مانند لامپ‌ها، وسایل تزئینی شیشه‌ای، ظروف چینی و… باید از مسیر حرکت احتمالی فرد خوابگرد برداشته شوند. همچنین می‌توان شیشه‌های معمولی پنجره‌ها و درهای کشویی را با شیشه‌های نشکن یا مواد مقاوم‌تر جایگزین کرد.
- استفاده از زنگ هشدار یا سایر وسایل حساس به حرکت: نصب سیستم‌های هشداردهنده صوتی یا حرکتی می‌تواند به دو صورت مفید باشد: اول اینکه ممکن است صدای هشدار، خود فرد خوابگرد را بیدار کند و دوم اینکه به سایر اعضای خانواده هشدار می‌دهد که فردی در حال خوابگردی است و نیاز به مراقبت دارد.
- تغییر دکوراسیون و چیدمان منزل: چیدمان منزل باید به گونه‌ای باشد که خطر برخورد و سقوط به حداقل برسد. حذف وسایل اضافی مانند میزهای کوچک، فرش‌های لغزنده، سیم‌های برق رها شده و… یا قرار دادن آنها در جایی امن و دور از مسیر رفت‌وآمد، می‌تواند از بروز حوادث جلوگیری کند. استفاده از محافظ یا نرده برای پله‌ها نیز توصیه می‌شود. همچنین بهتر است از تخت‌های دوطبقه استفاده نشود و فرد خوابگرد در اتاق خواب طبقه همکف بخوابد.
- ایمن‌سازی وسایل خطرناک: تمام وسایلی که می‌توانند باعث آسیب شوند، باید در جای امن و دور از دسترس نگهداری شوند. این شامل سلاح‌های گرم، اشیاء تیز مانند چاقو و قیچی، ابزارآلات و… می‌شود. حتی اگر احتمال استفاده از این وسایل در حالت خوابگردی بسیار کم باشد، احتیاط شرط عقل است.
با رعایت این نکات می‌توان محیطی امن‌تر برای افراد مبتلا به خوابگردی فراهم کرد و از بروز حوادث و آسیب‌های احتمالی جلوگیری نمود.
سخن پایانی
راه رفتن در خواب معمولاً وضعیت جدی‌ای نیست، اما با این وجود می‌تواند خطراتی را به همراه داشته باشد. به همین دلیل، پیشگیری از آن یا حداقل کاهش احتمال آسیب‌دیدگی اهمیت زیادی دارد.
اگر مجبور به بیدار کردن فردی شدید که در خواب راه می‌رود، نگران آسیب رساندن به او نباشید؛ بیدار کردن او خطری ندارد. فقط به خاطر داشته باشید که پس از بیدار شدن از این حالت، سردرگمی و گیجی بسیار شایع است.
احتمالاً فرد برای چند دقیقه دچار گیجی یا احساس سردرگمی خواهد بود. ایمن‌ترین و بهترین کار این است که او را به آرامی به رختخوابش برگردانید.
ممکن است فرد از چیز‌هایی مکه اتفاق افتاده است به یاد نخواهد آورد، اما دانستن اینکه او در امنیت است، می‌تواند کمی آرامش خاطر برای شما به ارمغان بیاورد.
منبع: my.clevelandclinic
