اختلال شخصیت مرزی (BPD) به عنوان یکی از معماهای پیچیده روانشناسی، در دنیای امروز توجه بسیاری را به خود جلب کرده است.
این اختلال که معمولاً در اوایل بزرگسالی خود را نشان می‌دهد، با نوسانات شدید خلق و خو، ترس از رها شدن و بی‌ثباتی در روابط میان‌فردی همراه است.
اما چرا این سنین حساس، زمان بروز چنین چالش‌هایی برای بسیاری از جوانان است؟ در حالی که افراد در این دوران به دنبال شکل‌گیری هویت و ایجاد ارتباطات عمیق هستند، اختلال شخصیت مرزی می‌تواند مانع از تجربه‌های مثبت و سازنده شود.
در این مطلب از کلینیک روانشناسی و مشاوره جوانه، به بررسی سن شروع اختلال شخصیت مرزی خواهیم پرداخت و به چرایی و چگونگی تأثیر این اختلال بر زندگی جوانان خواهیم پرداخت.
سن شروع اختلال شخصیت مرزی
اختلال شخصیت مرزی معمولاً در دوران نوجوانی یا اوایل بزرگسالی شروع می‌شود. این اختلال بیشتر در سنین ۱۸ تا ۲۴ سال خود را نشان می‌دهد، اما علائم آن ممکن است از سنین نوجوانی هم شروع شود.
در این سنین، تغییرات هورمونی، اجتماعی و عاطفی زیادی اتفاق می‌افتد و نوجوان‌ها ممکن است احساسات و رفتارهای شدیدتری داشته باشند.
به همین دلیل، علائم اختلال شخصیت مرزی مانند نوسانات خلقی شدید، ترس از ترک شدن، و روابط ناپایدار می‌تواند در این دوران ظاهر شود.
البته تشخیص دقیق این اختلال در نوجوانی سخت‌تر است چون بسیاری از ویژگی‌های آن با رفتارهای طبیعی دوران بلوغ شبیه است. در نتیجه، معمولاً این اختلال پس از رسیدن به سن بزرگسالی به‌طور قطعی تشخیص داده می‌شود.
چه عواملی باعث شروع زودتر یا دیرتر اختلال شخصیت مرزی می‌شوند؟
عوامل مختلفی می‌توانند باعث شوند که اختلال شخصیت مرزی زودتر یا دیرتر شروع شود. این عوامل می‌توانند هم از جنبه‌های ژنتیکی و هم از محیطی که فرد در آن رشد کرده، تأثیر بگذارند.
۱. ژنتیک و ویژگی‌های شخصیتی:
بعضی افراد به‌طور طبیعی ویژگی‌هایی دارند که می‌تواند آن‌ها را در معرض این اختلال قرار دهد، مثل حساسیت زیاد به احساسات یا ناتوانی در کنترل خشم و اضطراب. این ویژگی‌ها ممکن است از خانواده به فرد منتقل شوند.
۲. تجربیات منفی دوران کودکی:
اگر فرد در دوران کودکی یا نوجوانی با تجربیات سختی مثل سوءاستفاده جسمی یا عاطفی، طلاق والدین، یا بی‌توجهی روبرو شده باشد، احتمال ابتلا به اختلال شخصیت مرزی بیشتر می‌شود. این تجربیات می‌توانند به مشکلات عاطفی و رفتاری در آینده منجر شوند.
۳. محیط اجتماعی و خانوادگی:
محیطی که فرد در آن بزرگ می‌شود، نقش زیادی در بروز این اختلال دارد. اگر فرد در خانواده‌ای با تنش‌های زیاد یا ارتباطات نامناسب زندگی کند، احتمال شروع اختلال شخصیت مرزی زودتر خواهد بود. برعکس، در خانواده‌هایی با حمایت و محبت بیشتر، ممکن است این اختلال دیرتر بروز پیدا کند.
۴. نوسانات هورمونی و روانی:
در سنین نوجوانی، تغییرات هورمونی زیادی اتفاق می‌افتد که می‌تواند باعث نوسانات خلقی و مشکلات عاطفی شود. این تغییرات می‌توانند علائم اختلال شخصیت مرزی را شدت بخشند.
۵. سبک زندگی و تجربه‌های اجتماعی:
اگر فرد در دنیای اجتماعی پرتنش یا با دوستان و روابط ناسالم بزرگ شود، ممکن است اختلال شخصیت مرزی زودتر در او نمایان شود. افراد با روابط سالم‌تر و حمایت اجتماعی می‌توانند در برابر این اختلال مقاومت بیشتری داشته باشند.
به‌طور کلی، ترکیبی از عوامل ژنتیکی، تجربیات کودکی، و شرایط محیطی می‌تواند تعیین کند که اختلال شخصیت مرزی زودتر یا دیرتر در فرد بروز کند.
آیا علائم این اختلال در کودکان زیر ۱۸ سال قابل تشخیص هستند و چگونه می‌توان آن را در این سنین شناسایی کرد؟
تشخیص اختلال شخصیت مرزی در کودکان و نوجوانان زیر ۱۸ سال می‌تواند چالش‌برانگیز باشد، چون علائم این اختلال معمولاً شبیه رفتارهای طبیعی دوران رشد است.
با این حال، برخی علائم مشخص وجود دارند که می‌توانند به شناسایی این اختلال کمک کنند. برای مثال، نوسانات شدید خلقی، ترس از ترک شدن یا رها شدن، روابط بین فردی ناپایدار و رفتارهای خودآسیب‌زننده مانند بریدن یا آسیب زدن به خود از علائم شایع اختلال شخصیت مرزی هستند که می‌توانند در نوجوانان ظاهر شوند.
همچنین، مشکلات شدید در هویت شخصی و احساسات بی‌ثباتی در مورد خود، دیگر نشانه‌های این اختلال هستند. تشخیص دقیق این اختلال نیاز به ارزیابی جامع از وضعیت روانی کودک یا نوجوان دارد و معمولاً توسط متخصصان روانشناسی یا روان‌پزشکی انجام می‌شود.
این ارزیابی می‌تواند شامل مصاحبه‌های بالینی، مشاهده رفتار و گفت‌وگو با والدین و معلمان باشد تا مشخص شود که آیا علائم به حدی رسیده‌اند که نشان‌دهنده اختلال شخصیت مرزی هستند یا خیر.
آیا اختلال شخصیت مرزی می‌تواند به طور ناگهانی در دوران بزرگسالی شروع شود؟
اختلال شخصیت مرزی (BPD) معمولا در اوایل بزرگسالی، اغلب در اواخر نوجوانی یا اوایل دهه بیست زندگی، شروع می‌شود. با این حال، این بدان معنا نیست که این اختلال نمی‌تواند در سنین بالاتر بروز پیدا کند. برخی افراد ممکن است تا اواسط یا اواخر بزرگسالی علائم BPD را تجربه نکنند. عواملی مانند رویدادهای استرس‌زای زندگی، تغییرات عمده در زندگی و یا حتی برخی بیماری‌های پزشکی می‌توانند باعث شوند که علائم BPD در سنین بالاتر آشکار شوند.
با این حال، مهم است بدانیم که BPD یک اختلال شخصیت است و شخصیت افراد به مرور زمان شکل می‌گیرد. بنابراین، اگرچه ممکن است علائم BPD در بزرگسالی ظاهر شوند، اما ریشه‌های این اختلال معمولا به دوران کودکی و نوجوانی برمی‌گردد.
اختلال شخصیت مرزی در افراد با سن‌های مختلف به طور متفاوتی بروز می‌کند؟
بله، اختلال شخصیت مرزی در افراد با سن‌های مختلف می‌تواند به روش‌های متفاوتی بروز کند. در نوجوانان، این اختلال معمولاً با نوسانات شدید خلقی، رفتارهای تکانشی مثل خودآسیب‌زنی، و مشکلات در روابط دوستانه و خانوادگی خود را نشان می‌دهد.
نوجوان‌ها به دلیل تغییرات هورمونی و اجتماعی، ممکن است احساسات شدیدی از بی‌ثباتی و ترس از ترک شدن داشته باشند که این موضوع می‌تواند شدت یابد.
در بزرگسالی، افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی ممکن است علائمی مانند مشکلات در هویت شخصی، احساس بی‌ارزشی و روابط عاطفی ناپایدار را تجربه کنند.
در این سنین، ممکن است فرد بیشتر به دنبال حل مشکلات خود از طریق رابطه‌های پرتنش باشد و بیشتر به احساسات منفی و اضطراب دچار شود.
در افراد مسن‌تر، این اختلال ممکن است کمتر دیده شود یا به صورت خفیف‌تری بروز کند، چون فرد ممکن است مهارت‌های مقابله‌ای بهتری پیدا کرده باشد، اما هنوز ممکن است مشکلاتی در تنظیم هیجانات و روابط وجود داشته باشد. بنابراین، سن فرد تأثیر زیادی در نحوه بروز و شدت علائم اختلال شخصیت مرزی دارد.
جمع بندی
اختلال شخصیت مرزی معمولاً در دوران نوجوانی یا اوایل بزرگسالی آغاز به‌ویژه بین سنین ۱۸ تا ۲۴ سال است.
این اختلال در دوران نوجوانی می‌تواند با علائمی مانند نوسانات شدید خلقی، ترس از ترک شدن، مشکلات در روابط بین فردی و رفتارهای تکانشی مانند خودآسیب‌زنی خود را نشان دهد.
با این حال، ممکن است برخی علائم اولیه در سنین پایین‌تر نیز مشاهده شود، اما تشخیص قطعی معمولاً در بزرگسالی انجام می‌شود.
عواملی مانند تجربیات منفی دوران کودکی، مشکلات خانوادگی و اجتماعی، تغییرات هورمونی و ژنتیک می‌توانند بر زمان شروع اختلال تأثیر بگذارند.
در برخی موارد، اختلال شخصیت مرزی ممکن است به‌طور ناگهانی در دوران بزرگسالی به‌ویژه در واکنش به استرس‌های شدید یا تغییرات زندگی بروز کند.
بنابراین، این اختلال به‌طور کلی در سنین مختلف می‌تواند به شیوه‌های متفاوتی بروز کرده و شدت علائم آن بستگی به سن و شرایط فردی دارد.
