شخصیت ما، مانند اثر انگشتی منحصر به فرد، هویت ما را شکل می‌دهد. با این حال، گاهی اوقات، این ویژگی‌های شخصیتی می‌توانند به صورت افراطی ظاهر شوند و به اختلالات شخصیتی تبدیل شوند. اختلال شخصیت نمایشی و خودشیفته، دو نمونه از این اختلالات هستند که به طور قابل توجهی بر روابط اجتماعی، شغلی و عاطفی افراد تأثیر می‌گذارند.
با وجود برخی شباهت‌ها، تفاوت‌های قابل توجهی بین این دو اختلال وجود دارد. شخصیت‌های نمایشی به دنبال جلب توجه و تأیید دیگران هستند و برای این منظور از اغراق‌گویی، اغواگری و رفتارهای نمایشی استفاده می‌کنند.
در مقابل، افراد با شخصیت خودشیفته، احساس برتری و اهمیت بیش از حد دارند و به دنبال تحسین و تأیید دیگران هستند تا برتری خود را اثبات کنند. در این مطلب از کلینیک تخصصی جوانه، به مقایسه دقیق این دو اختلال پرداخته و تفاوت‌ها و شباهت‌های آن‌ها را بررسی خواهیم کرد.
شخصیت ما، مانند اثر انگشتی منحصر به فرد، هویت ما را شکل می‌دهد. با این حال، گاهی اوقات، این ویژگی‌های شخصیتی می‌توانند به صورت افراطی ظاهر شوند و به اختلالات شخصیتی تبدیل شوند. اختلال شخصیت نمایشی و خودشیفته، دو نمونه از این اختلالات هستند که به طور قابل توجهی بر روابط اجتماعی، شغلی و عاطفی افراد تأثیر می‌گذارند.
با وجود برخی شباهت‌ها، تفاوت‌های قابل توجهی بین این دو اختلال وجود دارد. شخصیت‌های نمایشی به دنبال جلب توجه و تأیید دیگران هستند و برای این منظور از اغراق‌گویی، اغواگری و رفتارهای نمایشی استفاده می‌کنند.
در مقابل، افراد با شخصیت خودشیفته، احساس برتری و اهمیت بیش از حد دارند و به دنبال تحسین و تأیید دیگران هستند تا برتری خود را اثبات کنند. در این مقاله، به مقایسه دقیق این دو اختلال پرداخته و تفاوت‌ها و شباهت‌های آن‌ها را بررسی خواهیم کرد.
اختلال شخصیت نمایشی چیست؟
اختلال شخصیت هیستریونیک (Histrionic Personality Disorder) یا نمایشی یک اختلال روانی است که با احساسات شدید و رفتارهای جلب توجه می‌شود.
این مشکل به طور خاص با نیاز مداوم به توجه و واکنش‌های عاطفی اغراق‌آمیز شناخته می‌شود. نام «هیستریونیک» از واژه‌ای به معنای «دراماتیک یا نمایشی» گرفته شده و مبتلا به این بیماری معمولاً عزت نفس را به دیگران وابسته می‌سازد.
ویژگی های اصلی افراد مبتلا:
- احساس ناراحتی در مواقعی که در مرکز توجه است.
- رفتارهای نامناسب و اغواکننده.
- بیان احساسات سطحی و ناپایدار.
- استفاده از ظاهر برای جلب توجه.
- گفتگو کردن به شیوه های نمایشی و مبهم.
- تحت تأثیر قرار گرفتن آسان از دیگران.
- روابط نزدیکتر از آنچه واقعاً هستند.
این مشکل معمولاً در اوایل بزرگسالی شروع می‌شود و ممکن است با مشکلاتی در روابط اجتماعی و شغلی همراه باشد. افراد واقعی ممکن است در مواردی از خود غیری یا سطحی برسند و به دنبال نظر دائمی از دیگران باشند.
برای کسب اطلاعات بیشتر به مقاله اختلال شخصیت نمایشی چیست؟ مراجعه کنید.
اختلال شخصیت خود شیفته چیست؟
اختلال شخصیت خودشیفته (Narcissistic Personality Disorder) یک وضعیت روانی است که با ویژگی‌های خاصی از جمله احساس برتری و نیاز شدید به توجه می‌شود. افراد مبتلا به این بیماری معمولاً تصویری بزرگ‌نما از خود دارند و به طور مستمر به تماشا و تحسین دیگران هستند
.ویژگی های اصلی افراد مبتلا:
- بزرگی و برتری نسبت به دیگران.
- داشتن فانتزی‌های قوی درباره موفقیت، قدرت، جذابیت، هوش و محبوبیت.
- باور به این که به فرد باشد و دارند تنها با کسانی که به همان اندازه هستند، معشرت کنند.
- نیاز به مفرط به توجه مثبت و تحسین از سوی دیگران.
- استحقاق و انتظار رفتارهای ویژه از دیگران.
- از دیگران برای دستیابی به استفاده شخصی.
- نای در همدلی و درک نیازها یا احساسات دیگران.
- حسادت نسبت به دیگران و اعتقاد به اینکه دیگران نیز به آن‌ها حسادت می‌کنند.
- رفتار متکبرانه و خودمحور.
افراد مبتلا به شخصیت‌های شخصی خود ممکن است در روابط اجتماعی با چالش‌هایی مواجه شوند، زیرا می‌توانند بیشتر مورد توجه قرار گیرند و نیازهای دیگران را نادیده بگیرند. این اختلال می تواند تأثیرات منفی بر زندگی شخصی و حرفه ای فرد داشته باشد.
شباهت های شخصیت نمایشی و خود شیفته چیست؟
اختلال شخصیت نمایشی (Histrionic Personality Disorder) و اختلال شخصیت خودشیفته (Narcissistic Personality Disorder) هر دو از جمله اختلالات خوشه B شخصیت محسوب می‌شوند که با الگوهای رفتاری دراماتیک، نامنظم و هیجانی مشخص می‌شوند. به همین دلیل، این دو اختلال اغلب با هم اشتباه گرفته می‌شوند.
شباهت‌های اصلی شخصیت نمایشی و خودشیفته عبارتند از:
- جستجوی توجه: افراد مبتلا به هر دو اختلال تمایل شدیدی به جلب توجه دیگران دارند. آن‌ها اغراق‌آمیز عمل می‌کنند و از رفتارهای نمایشی برای جذب نگاه‌ها استفاده می‌کنند.
- رفتارهای تحریک‌آمیز: این افراد ممکن است در روابط خود رفتارهای تحریک‌آمیز و اغواگرانه از خود نشان دهند.
- احساسات سطحی و ناپایدار: احساسات افراد مبتلا به این اختلالات اغلب سطحی و ناپایدار است و به راحتی تغییر می‌کند.
- نیاز به تأیید: هر دو گروه به تأیید و تحسین دیگران نیاز شدیدی دارند و برای حفظ عزت نفس خود به آن وابسته هستند.
- تمرکز بر ظاهر: افراد مبتلا به این اختلالات معمولاً به ظاهر خود اهمیت زیادی می‌دهند و از آن برای جلب توجه استفاده می‌کنند.
- روابط بین فردی ناپایدار: روابط این افراد اغلب ناپایدار است و به دلیل رفتارهای نمایشی و نیاز به توجه، ممکن است به سرعت دچار مشکل شوند.
- دراماتیک بودن: زندگی این افراد اغلب پر از درام و هیجان است و آن‌ها به دنبال تجربه‌های هیجان‌انگیز هستند.
تفاوت‌های شخصیت نمایشی و خود شیفته چیست؟
هر دو اختلال شخصیت نمایشی و خودشیفته با تغییرات عاطفی قابل توجهی مشخص می‌شوند، اما روش‌های ابراز احساسات در آن‌ها متفاوت است.
افراد با اختلال شخصیت نمایشی، به دنبال ایجاد ارتباطات عمیق و تأیید دیگران هستند تا احساس ارزشمندی کنند.
آن‌ها اغلب از طریق رفتارهای اغواگرانه و نمایشی به این هدف دست می‌یابند. در مقابل، افراد با اختلال شخصیت خودشیفته، بیشتر به دنبال تحسین و قدرت هستند و از دیگران برای تأمین نیازهای خود سوء استفاده می‌کنند.
۱. تفاوت در بیان احساسات شخصیت نمایشی و خودشیفته
هر دو اختلال شخصیت نمایشی و خودشیفته با نوسانات عاطفی مشخص می‌شوند، اما نحوه بیان احساسات آن‌ها متفاوت است. افراد با اختلال شخصیت نمایشی، احساسات خود را به صورت نمایشی و اغراق‌آمیز ابراز می‌کنند و به دنبال همدلی و حمایت دیگران هستند.
در مقابل، افراد با اختلال شخصیت خودشیفته، ممکن است احساسات خود را پنهان کنند یا به صورت تحقیرآمیز بیان کنند. آن‌ها اغلب به احساسات دیگران بی‌تفاوت هستند.”
۲. تفاوت در روابط بین فردی شخصیت نمایشی و خودشیفته
“هر دو اختلال بر روابط بین فردی تأثیر می‌گذارند، اما به روش‌های مختلف. افراد با اختلال شخصیت هیستریونیک، روابط خود را ایده‌آل‌سازی می‌کنند و اغلب احساس می‌کنند که روابطشان از آنچه که هست صمیمی‌تر است.
در مقابل، افراد با اختلال شخصیت خودشیفته، روابط را ابزاری برای دستیابی به اهداف خود می‌بینند و ممکن است به راحتی دیگران را رها کنند.
۳. تفاوت در عزت نفس شخصیت نمایشی و خودشیفته
افراد با اختلال شخصیت نمایشی معمولاً عزت نفس پایینی دارند و به دنبال تأیید دیگران برای تقویت آن هستند. در مقابل، افراد خودشیفته با وجود احساس برتری، ممکن است در درون از احساس حقارت رنج ببرند.
به عنوان مثال: “فردی با اختلال شخصیت نمایشی ممکن است در یک مهمانی، با لباس‌های جلب توجه کننده و رفتارهای اغراق‌آمیز، سعی کند مرکز توجه باشد. در حالی که فردی با اختلال شخصیت خودشیفته ممکن است در همان مهمانی، از دستاوردهای خود بگوید و دیگران را تحقیر کند.”
۴. تفاوت در واکنش به انتقاد شخصیت نمایشی و خودشیفته
افراد با اختلال شخصیت نمایشی به انتقاد بسیار حساس هستند و ممکن است به شدت ناراحت شوند. در مقابل، افراد خودشیفته ممکن است انتقاد را نادیده بگیرند یا آن را بهانه‌ای برای توجیه رفتارهای خود قرار دهند.
چرا تفاوت های این اختلالات اهمیت دارند؟
اختلالات شخصیت می‌توانند به طور قابل توجهی بر کیفیت زندگی افراد تأثیر بگذارند. این اختلالات نه تنها روابط شخصی، بلکه حوزه‌های مختلفی از زندگی مانند کار، تحصیل و حتی سلامت جسمانی را تحت تأثیر قرار می‌دهند.
احساسات منفی مانند اضطراب، افسردگی و خشم، از جمله عواقب رایج این اختلالات هستند. با این حال، خبر خوب این است که با درمان مناسب، می‌توان این علائم را مدیریت کرد و کیفیت زندگی را بهبود بخشید.
تشخیص دقیق نوع اختلالات شخصیت، اولین گام برای درمان و بهبودی است. اگرچه برچسب‌گذاری افراد ممکن است برای برخی ناخوشایند باشد، اما تشخیص دقیق به متخصصان اجازه می‌دهد تا برنامه درمانی مناسب را برای هر فرد تنظیم کنند.
درمان‌های مختلفی مانند روان‌درمانی و گاهی اوقات دارو درمانی، می‌توانند به افراد مبتلا به اختلال شخصیت کمک کنند تا الگوهای فکری و رفتاری ناسالم خود را تغییر دهند و روابط سالم‌تری برقرار کنند.
اختلالات شخصیت می‌توانند چالش‌های بزرگی را در زندگی ایجاد کنند و بر روابط شخصی، شغلی و اجتماعی افراد تأثیر بگذارند.
این اختلالات با ایجاد احساسات منفی مانند اضطراب، افسردگی و خشم، می‌توانند به طور قابل توجهی کیفیت زندگی را کاهش دهند. با این حال، با تشخیص دقیق و درمان مناسب، می‌توان این علائم را مدیریت کرد و به زندگی عادی بازگشت.
تشخیص اختلال شخصیت، به متخصصان کمک می‌کند تا علت ریشه ای مشکلات را شناسایی کنند و برنامه درمانی مناسب را برای هر فرد تجویز کنند.
درمان‌های مختلفی مانند روان‌درمانی شناختی-رفتاری، روان‌درمانی بین فردی و دارو درمانی، می‌توانند در بهبود علائم و افزایش کیفیت زندگی افراد مبتلا به اختلال شخصیت موثر باشند.
برای کسب اطلاعات بیشتر به مقاله تشخیص اختلال شخصیت نمایشی مراجعه کنید.
آیا اختلال شخصیت نمایشی و خودشیفته می‌توانند باهم ایجاد شوند؟
“اختلالات شخصیت اغلب به صورت همزمان با یکدیگر یا با سایر مشکلات سلامت روان بروز می‌کنند. به عنوان مثال، ممکن است فردی همزمان به اختلال شخصیت نمایشی (HPD) و خودشیفته (NPD) مبتلا باشد.
این حالت را “همراهی اختلالات” می‌نامیم. شخصیت نمایشی یکی از شایع‌ترین اختلالاتی است که با شخصیت خودشیفته همراه می‌شود.
این بدان معناست که افراد با خودشیفتگی شدید، اغلب ویژگی‌های نمایشی و توجه‌طلبی افراد مبتلا به شخصیت نمایشی را نیز از خود نشان می‌دهند.
علاوه بر این، اختلالات شخصیت می‌توانند با سایر مشکلات روانی مانند افسردگی همراه باشند. این همراهی‌ها تشخیص و درمان را پیچیده‌تر می‌کند، اما با رویکرد درمانی جامع، می‌توان به بهبود قابل توجهی دست یافت.
تشخیص اختلالات شخصیت به دلیل پیچیدگی نشانه‌ها و همپوشانی آن‌ها با یکدیگر می‌تواند دشوار باشد. در برخی موارد، افراد ممکن است به طور همزمان به چندین اختلال شخصیت دچار شوند.
به عنوان مثال، اختلال شخصیت نمایشی (HPD) اغلب با اختلال شخصیت خودشیفته (NPD) همراه دیده می‌شود. این بدان معناست که فردی ممکن است هم به دنبال جلب توجه و تأیید دیگران باشد (شخصیت نمایشی) و هم احساس برتری و حق‌طلبی (شخصیت خودشیفته ) داشته باشد.
علاوه بر این، اختلالات شخصیت می‌توانند با سایر مشکلات روانی مانند افسردگی نیز همراه شوند. این همراهی‌ها تشخیص دقیق را دشوارتر می‌کند و نیازمند ارزیابی جامع توسط متخصصان سلامت روان است.”
چه گزینه های درمانی برای شخصیت نمایشی و شخصیت خودشیفته در دسترس است؟
اگرچه اختلالات شخصیت مانند خودشیفتگی و نمایشی می‌توانند چالش‌برانگیز باشند، اما درمان می‌تواند به افراد کمک کند تا زندگی باکیفیت‌تری داشته باشند.
روان‌درمانی با هدف تغییر الگوهای فکری و رفتاری ناسالم، یکی از روش‌های اصلی درمان این اختلالات است. درمان گروهی نیز می‌تواند به افراد کمک کند تا از تجربیات یکدیگر بیاموزند و مهارت‌های اجتماعی خود را بهبود بخشند.
در برخی موارد، درمان خانواده نیز می‌تواند مفید باشد. اگرچه دارو درمانی به طور مستقیم برای درمان اختلالات شخصیت تجویز نمی‌شود، اما ممکن است برای مدیریت علائم همراه مانند افسردگی یا اضطراب استفاده شود.
انتخاب بهترین روش درمانی به عوامل مختلفی مانند نوع اختلال، شدت علائم و ویژگی‌های فردی بستگی دارد.
جمع بندی
اختلالات شخصیت نمایشی (HPD) و خودشیفته (NPD) هر دو با تمایل به جلب توجه و چالش‌هایی در روابط بین‌فردی مشخص می‌شوند.
اما تفاوت‌های بسیار مهمی نیز بین این دو اختلال شخصیت نمایشی و خودشیفته وجود دارد. افراد مبتلا به شخصیت خودشیفته به دنبال تحسین و تأیید دیگران هستند تا احساس برتری خود را تقویت کنند. آن‌ها اغلب تصویری اغراق‌آمیز از خود دارند و انتظار دارند که دیگران آن‌ها را ستایش کنند.
در مقابل، افراد مبتلا به شخصیت نمایشی بیشتر به دنبال جلب توجه هستند تا از احساس بی‌ارزشی و طرد شدن اجتناب کنند. آن‌ها ممکن است از طریق رفتارهای نمایشی و اغراق‌آمیز سعی کنند توجه دیگران را به خود جلب کنند.
علل دقیق شخصیت نمایشی و شخصیت خودشیفته هنوز به طور کامل شناخته نشده است، اما تحقیقات نشان می‌دهد که عوامل محیطی مانند تجربیات دوران کودکی، مانند سوءاستفاده یا بی‌توجهی، و عوامل ژنتیکی می‌توانند در بروز این اختلالات نقش داشته باشند. افرادی که سابقه خانوادگی اختلالات روانی دارند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به این اختلالات هستند.
منبع: mentalhealth, verywellhealth.
