آیا تا به حال شخصی را ملاقات کرده‌اید که به نظر می‌رسد همیشه در مرکز توجه قرار دارد؟ کسی که احساساتش به‌طور مداوم در نوسان است و به نظر می‌رسد که برای جلب توجه هر کاری انجام می‌دهد؟ اگر پاسخ شما مثبت است، ممکن است با فردی مبتلا به علائم اختلال شخصیت نمایشی (HPD) روبرو شده باشید.
این اختلال روانی با الگویی از رفتارهای بیش از حد توجه‌خواهی، معمولاً از اوایل بزرگسالی شروع می‌شود، از جمله اغواگری نامناسب و میل بیش از حد به تأیید، مشخص می‌شود.
افرادی که به اختلال شخصیت نمایشی مبتلا هستند، اغلب احساسات شدیدی را تجربه می‌کنند که به سرعت تغییر می‌کنند و ممکن است در روابط بین‌فردی با چالش‌هایی روبرو شوند.
در این مطلب از کلینیک روانشناسی و مشاوره جوانه، به بررسی دقیق‌تر علائم انواع اختلال شخصیت نمایشی و تفاوت این اختلال با اختلال شخصیت مرزی خواهیم پرداخت. این مقاله می‌تواند به شما در درک بهتر این اختلال و یافتن کمک مناسب کمک کند.
علائم هشداردهنده اختلال شخصیت نمایشی چیست؟
افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی (HPD) معمولاً به‌عنوان افرادی با شخصیت «پررنگ و برجسته» شناخته می‌شوند.
این افراد غالباً جذاب، سرزنده و پرانرژی به نظر می‌رسند. اما این اختلال می‌تواند با الگویی از بی‌ثباتی عاطفی و رفتارهای ناپایدار همراه باشد که تأثیرات عمیقی بر زندگی فرد می‌گذارد. اختلال شخصیت هیستریونیک در اشکال مختلفی ظاهر می‌شود، اما ویژگی‌های زیر در بیشتر افراد مبتلا دیده می‌شود:
۱. ناراحتی از عدم توجه دیگران
افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی به‌شدت نیازمند توجه دیگران هستند و معمولاً برای جلب توجه تلاش می‌کنند تا به نظر برسد که «مرکز زندگی» دیگران هستند. اگر در مرکز توجه نباشند، ممکن است احساس بی‌توجهی، بی‌ارزش بودن یا ناقدردانی کنند.
۲. تمرکز شدید بر ظاهر فیزیکی
این افراد معمولاً به ظاهر فیزیکی خود اهمیت بسیاری می‌دهند و تلاش می‌کنند با پوشیدن لباس‌های خاص، رنگارنگ یا جلب‌توجه‌کننده دیگران را به سمت خود جذب کنند. این کار اغلب با هدف دریافت تحسین و تأیید از دیگران انجام می‌شود.
۳. بی‌ثباتی عاطفی
یکی از علائم اختلال شخصیت نمایشی تغییرات ناگهانی و شدید در احساسات است. برای مثال، ممکن است فردی در یک لحظه به شدت ناراحت باشد و چند دقیقه بعد رفتار شاد و پرانرژی نشان دهد. این تغییرات احساسی معمولاً سطحی و نمایشی به نظر می‌رسند و دیگران ممکن است آنها را غیرواقعی یا اغراق‌آمیز تلقی کنند.
۴. گفتار مبهم و سطحی
گفتار این افراد اغلب مبهم و فاقد جزئیات است. آنها معمولاً به‌گونه‌ای صحبت می‌کنند که توجه دیگران را جلب کنند، اما اطلاعات روشنی ارائه نمی‌دهند و گفتارشان بیشتر به‌عنوان جلب‌توجه درک می‌شود.
۵. رفتار اغواگرانه نامناسب
برخی از مبتلایان به علائم اختلال شخصیت نمایشی ممکن است رفتارهایی بیش‌ازحد معاشقه‌آمیز یا اغواگرانه نشان دهند، حتی در مواقع یا روابطی که این رفتارها نامناسب است. جالب اینجاست که این رفتارها لزوماً با تمایل جنسی همراه نیست، بلکه هدف اصلی آنها جذب توجه است.
۶. تحت تأثیر دیگران قرار گرفتن به‌راحتی
افراد مبتلا به این اختلال معمولاً بسیار تأثیرپذیر هستند و به‌راحتی تحت نفوذ دیگران یا شرایط قرار می‌گیرند. آنها همچنین تمایل دارند به روندهای جدید اجتماعی یا فرهنگی بدون ارزیابی عمیق آنها بپردازند.
۷. تعبیر اشتباه روابط
افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی اغلب روابط خود را نزدیک‌تر یا عمیق‌تر از آنچه واقعاً هستند، در نظر می‌گیرند. این سوءتعبیر می‌تواند منجر به ناامیدی، تعارضات و بی‌ثباتی در روابطشان شود.
این رفتارها و علائم ممکن است از نظر اطرافیان جذاب یا چالش‌برانگیز باشند، اما برای خود فرد، اغلب با احساسات عمیقی از ناراحتی و دشواری در روابط شخصی و اجتماعی همراه هستند. درمان‌های روان‌شناختی می‌توانند در مدیریت این الگوهای رفتاری و بهبود کیفیت زندگی کمک‌کننده باشند.
علائم انواع مختلف اختلال شخصیت نمایشی را بشناسید!
۱. اختلال شخصیت نمایشی سرکوب‌کننده:
این نوع از علائم اختلال شخصیت نمایشی (HPD) با ویژگی‌های ساده‌لوحی و ناتوانی در بیان یا پردازش احساسات مشخص می‌شود.
افراد مبتلا به این نوع، برخلاف سایر انواع اختلال شخصیت نمایشی که ممکن است پرهیاهو و توجه‌طلب باشند، تمایل دارند احساسات خود را سرکوب کرده و از نشان دادن آنها خودداری کنند.
این افراد اغلب در ایجاد ارتباطات احساسی و عاطفی مشکل دارند و ممکن است در روابط خود بسیار منفعل به نظر برسند.
به دلیل خنثی بودن در واکنش‌های احساسی، این افراد معمولاً به اشتباه به عنوان کسانی که احساسات کمی دارند یا سرد هستند، در نظر گرفته می‌شوند.
این عدم دسترسی عاطفی می‌تواند باعث شود که درک آنها توسط دیگران دشوار باشد و روابطشان تحت تأثیر قرار بگیرد.
علائم اختلال شخصیت سرکوب کننده عبارتند از:
- ساده‌لوح بودن
- عدم دسترسی احساسی
- ناتوانی در پردازش احساسات
- رفتار خنثی و بی احساس در روابط
۲. اختلال شخصیت نمایشی سرزنده و پرانرژی
این نوع از علائم اختلال شخصیت نمایشی (HPD) با ویژگی‌هایی همچون جذابیت، انرژی بالا و تکانشی بودن همراه است. افراد مبتلا معمولاً به راحتی توجه دیگران را جلب می‌کنند و در جمع‌ها به عنوان افراد جذاب و سرگرم‌کننده شناخته می‌شوند.
آنها به طور طبیعی تمایل دارند در مرکز توجه قرار بگیرند و از طریق رفتارهای هیجان‌انگیز یا گفتار اغراق‌آمیز، خود را مطرح کنند.
این افراد اغلب اعتمادبه‌نفس ظاهری بالایی دارند، اما این اعتمادبه‌نفس ممکن است بر اساس تأیید بیرونی دیگران باشد. رفتار تکانشی آنها می‌تواند گاهی موجب بی‌ثباتی در روابطشان شود.
همچنین، در مواجهه با عدم توجه دیگران، ممکن است احساس ناامنی یا اضطراب کنند و برای بازگرداندن توجه، رفتارهایی نمایشی یا حتی غیرمنطقی نشان دهند.
علائم اختلال شخصیت نمایشی سرزنده عبارتند از:
- جذاب بودن
- پرانرژی بودن
- تکانشی بودن
- تمایل به مرکز توجه بودن
- گفتار یا رفتار اغراق‌آمیز
۳. اختلال شخصیت نمایشی (HPD) مماشات‌گر یا ایثارگر:
این زیر نوع از علائم اختلال شخصیت نمایشی، با تمایل شدید به جلب رضایت دیگران شناخته می‌شود. افراد مبتلا به این نوع اختلال شخصیت نمایشی ، معمولاً نیازها و خواسته‌های خود را فدا می‌کنند تا دیگران را خوشحال کنند یا از تأیید و محبت آنها برخوردار شوند.
این رفتارها معمولاً ناشی از ترس از طرد شدن یا از دست دادن روابط است. آنها اغلب به‌طور افراطی تلاش می‌کنند که به دیگران کمک کنند، حتی اگر این کار به ضرر خودشان باشد.
این افراد به سختی می‌توانند مرزهای سالم را در روابطشان حفظ کنند و به‌ندرت نیازهای شخصی خود را بیان می‌کنند.
آنها به شدت به واکنش‌های مثبت دیگران وابسته هستند و احساس ارزشمندی‌شان به تأیید دیگران وابسته است. این موضوع می‌تواند آنها را آسیب‌پذیر و مستعد سوءاستفاده در روابط کند.
علائم اختلال شخصیت نمایشی ایثارگر عبارتنداز:
- جلب رضایت دیگران به طور افراطی
- ایثار بیش از حد برای دیگران
- نادیده گرفتن نیازهای شخصی
- وابستگی به تأیید و محبت دیگران
- مشکل در تعیین مرزهای سالم
۴. اختلال شخصیت نمایشی (HPD) غیرصادقانه
اختلال شخصیت نمایشی (HPD) غیرصادقانه به نوعی از این اختلال اطلاق می‌شود که در آن فرد بیشتر به دنبال دستکاری دیگران یا فریبکاری است تا از این طریق نیازهای خود را برآورده کند.
افراد مبتلا به این نوع اختلال ممکن است با رفتارهای زیرکانه و نادرست، دیگران را فریب دهند یا از آنها سوءاستفاده کنند.
این افراد معمولاً در روابط بین‌فردی خود بسیار مهارت دارند و می‌توانند به راحتی احساسات دیگران را دستکاری کرده و در جهت منافع خود از آن استفاده کنند.
افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی غیرصادقانه ممکن است برای رسیدن به اهداف شخصی خود دروغ بگویند، حقایق را تحریف کنند یا اطلاعات اشتباه بدهند.
این نوع اختلال می‌تواند به روابط شخصی و حرفه‌ای آسیب جدی وارد کند زیرا اعتماد در این روابط از بین می‌رود و افراد دیگر به سختی می‌توانند در مورد رفتار و نیت‌های شخص مبتلا به این اختلال اطمینان حاصل کنند.
علائم اختلال شخصیت نمایشی غیرصادقانه عبارتند از:
- دستکاری دیگران
- فریبکاری
- تحریف حقیقت
- دروغگویی برای رسیدن به اهداف شخصی
سوءاستفاده از احساسات دیگران
۵. اختلال شخصیت نمایشی کودکانه
اختلال شخصیت نمایشی کودکانه نوعی از اختلال شخصیت نمایشی (HPD) است که در آن فرد رفتارهایی مشابه کودکان نشان می‌دهد، حتی اگر از نظر سنی بزرگسال باشد.
افراد مبتلا به این نوع اختلال شخصیت، تمایل دارند رفتارهای بچگانه، وابسته و غیرمتناسب با سن خود از خود نشان دهند.
این رفتارها ممکن است در تلاش برای جلب توجه یا تحت‌تأثیر قرار دادن دیگران به نمایش گذاشته شوند. در واقع، آنها به جای اینکه به شکل بالغ و مسئولیت‌پذیر عمل کنند، به رفتارهای کودکانه و وابسته به والدین یا دیگران پناه می‌برند.
این نوع اختلال می‌تواند به مشکلاتی در روابط فردی و اجتماعی منجر شود، زیرا اطرافیان ممکن است از رفتارهای نابالغ و نیازمند فرد آزرده شوند.
افراد مبتلا ممکن است به دلیل این رفتارها در روابطشان به طور مداوم با دشواری‌های احساسی و اجتماعی مواجه شوند.
گاهی این افراد از نظر احساسی به گونه‌ای نیازمند و وابسته به دیگران به نظر می‌رسند که می‌توانند آنها را به تعاملات بی‌ثبات و ناسالم وارد کنند.
علائم اختلال شخصیت نمایشی کودکانه عبارتنداز:
- نشان دادن رفتارهای کودکانه
- نیاز به توجه و مراقبت مداوم
- وابستگی به دیگران
- رفتارهای ناشی از ضعف اعتماد به نفس
- تمایل به جلب توجه با رفتارهای نامناسب
تفاوت اختلال شخصیت نمایشی با اختلال شخصیت مرزی چیست؟
اختلال شخصیت نمایشی (HPD) و اختلال شخصیت مرزی (BPD) هر دو در دسته اختلالات شخصیت قرار دارند و ممکن است برخی ویژگی‌های مشابهی مانند نوسانات عاطفی و مشکلات در روابط بین‌فردی داشته باشند، اما تفاوت‌های مهمی نیز دارند.
افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی معمولاً به دنبال جلب توجه و تایید دیگران هستند و تمایل دارند رفتارهایی جذاب، دراماتیک یا اغراق‌آمیز از خود نشان دهند.
این افراد معمولاً به نظر می‌رسد که نیازمند توجه دائمی و محبت دیگران هستند، اما در عمق روابط خود معمولاً کمبود عاطفی ندارند و تمایل به حفظ تصویر مثبت از خود دارند.
از طرف دیگر، افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی، نوسانات شدید و ناپایداری در احساسات، هویت و روابط دارند.
آنها به شدت از ترس ترک شدن یا رها شدن رنج می‌برند و ممکن است به دلیل این ترس‌ها واکنش‌های شدید و ناگهانی نشان دهند.
افراد با اختلال شخصیت مرزی ممکن است دچار خودآزاری، افکار خودکشی و نوسانات هیجانی باشند که به دلیل عدم ثبات در احساسات و روابطشان ایجاد می‌شود. بنابراین، در حالی که HPD بیشتر به دنبال جلب توجه و تایید از دیگران است، BPD بیشتر با مشکلات جدی‌تر در کنترل هیجانات و ترس‌های عمیق از رها شدن و طرد شدن همراه است.
درمان علائم اختلال شخصیت نمایشی چیست؟
اختلال شخصیت هیستریونیک یا نمایشی قابل درمان است و اغلب همراه با مشکلات دیگری مانند اضطراب یا افسردگی بروز می‌کند.
پزشک شما می‌تواند با انجام آزمایش‌هایی مشخص کند که آیا به این اختلال دچار هستید و بهترین روش درمانی برای شما کدام است.
- دارو: هیچ دارویی به‌طور خاص برای درمان اختلال شخصیت هیستریونیک وجود ندارد، اما داروهای ضد افسردگی، داروهای ضد اضطراب و برخی داروهای دیگر می‌توانند در کاهش علائم این اختلال موثر باشند.
- درمان: درمان‌های مختلف برای این اختلال موثر هستند. روش‌هایی مانند درمان روان‌پویشی، گفتار درمانی، رفتار درمانی و سایر شیوه‌ها می‌توانند به شما کمک کنند تا یاد بگیرید چگونه بر اختلال خود کنترل داشته باشید. گزینه‌های درمانی مختلفی وجود دارند که می‌توانید آنها را بررسی کنید.
- آموزش: آگاهی بیشتر درباره اختلال شخصیت هیستریونیک می‌تواند به شما کمک کند تا بهتر درک کنید چه عواملی باعث این وضعیت می‌شود و چگونه می‌توانید آن را برای خانواده و دوستانتان توضیح دهید. منابع آموزشی درباره سلامت روان می‌توانند به شما در این مسیر کمک کنند.
- پشتیبانی: یافتن گروه‌های حمایتی و کمک گرفتن از آنها می‌تواند در کنار درمان، به شما کمک کند تا بهتر با اختلال شخصیت نمایشی و سایر مشکلات روانی خود کنار بیایید. گروه‌های پشتیبانی مختلفی وجود دارند که می‌توانید به آنها بپیوندید.
جمع بندی
اختلال شخصیت نمایشی (HPD) با مجموعه‌ای از علائم رفتاری و احساسی مشخص می‌شود که فرد در تلاش است توجه و تایید دیگران را جلب کند. علائم اصلی این اختلال شامل نیاز مفرط به جلب توجه، نمایش رفتارهای جذاب و اغراق‌آمیز، و داشتن واکنش‌های هیجانی شدید و نامتناسب با موقعیت‌های اجتماعی است. افراد مبتلا به این اختلال معمولاً در روابط خود نیازمند توجه مداوم و تایید دیگران هستند و ممکن است در موقعیت‌های مختلف به رفتارهایی تکانشی و دراماتیک دست بزنند.
از دیگر علائم اختلال شخصیت نمایشی می‌توان به جذابیت بیش از حد، مشکلات در ایجاد و حفظ روابط سالم، وابستگی عاطفی زیاد به دیگران، و تمایل به نمایش دادن احساسات و هیجانات به‌صورت اغراق‌آمیز اشاره کرد. این افراد معمولاً به ظاهر فیزیکی خود اهمیت زیادی می‌دهند و ممکن است برای جلب توجه بیشتر، از روش‌های مختلفی استفاده کنند.
منبع: sheppardpratt, health
